Skuldir ríkissjóðs

Eitt af því sem fyrri ríkisstjórn tókst ekki að gera var að útskýra stöðu mála fyrir almenningi.  Þess vegna hafa komist á flot alls kyns tölur um skuldir og skuldbindingar, byggðar á alls kyns forsendum og getgátum.  Hæsta talan sem ég hef heyrt var hjá Einari Má Guðmundssyni sem hélt því fram í ræðu á Austurvelli að þjóðin skuldaði 20 milljónir króna á mann, eða 6.000 milljarða samtals.  Morgunblaðið setti fram tölu sem var í kring um 2.225 milljarða og lagði þar saman tölur úr ýmsum áttum.

Nú gerðist það í síðustu viku að fjármálaráðuneytið gaf út fréttatilkynningu um áætlaða skuldastöðu ríkisins í lok þessa árs.  Sú tilkynning hefur litla athygli vakið, þótt maður skyldi ætla að þarna væri algjört grundvallaratriði á ferðinni.

Samkvæmt mati ráðuneytisins verður nettó skuldastaða ríkissjóðs 563 milljarðar í lok þessa árs.  Þá er innifalinn fjárlagahalli ársins 2009 að upphæð 150 milljarðar.

Í tölunni er gert ráð fyrir að nettóskuldbinding vegna Icesave verði 150 milljarðar sem er áætlun skilanefndar Landsbankans.  Brúttóskuldbindingin er í kring um 600 milljarða þannig að ef ekkert fæst fyrir eignir bankans og allt tapið lendir á Íslendingum þá myndi ríkið skulda rétt rúma 1000 milljarða.  Hins vegar eru eignir gamla bankans klárlega ekki núll, hann mun t.d. eiga skuldabréf sem verður gefið út af nýja bankanum vegna þess að sá nýi yfirtekur meiri eignir en skuldir frá þeim gamla.

Skuldir ríkisins í lok 2009 verða samkvæmt þessu á bilinu sirka 50-90% af landsframleiðslu.  Vissulega háar tölur en samt ekki alveg út úr korti innan OECD, sbr. t.d. Greiningar Glitnis.

Annars legg ég til varðandi Icesave, að samið verði við Breta og Hollendinga um að 20.887 evra innistæðutryggingin verði greidd út og að þeir láni tryggingasjóði innstæðueigenda fyrir því (sem hefur eftir því mér skilst þegar verið gert og samþykkt).  Reikna má einhverja vexti á það lán, sem endurgreitt verður þegar þrotabú Landsbankans verður gert upp.  Hins vegar er eðlileg krafa af hálfu Íslands að við berum aðeins hluta af því tapi sem standa kann eftir við uppgjör.  Rök okkar eru fyrst og fremst að ábyrgð ríkisins á tryggingasjóði sé ekki ótvíræð skv. EES samningnum og að Bretar hafi skaðað hagsmuni Landsbankans með beitingu frystingarlaganna. En stærstu mistökin í Icesave málinu kunna að hafa verið þau að hafa ekki fært ábyrgðina til Breta gegn 40 milljarða eiginfjárframlagi til Landsbankans í Bretlandi, en það tilboð virðist hafa lent milli stafs og hurðar.  Vonandi skoðar nýskipuð rannsóknanefnd þennan vinkil málsins gaumgæfilega.

P.S. Fréttablaðið var með fyrirmyndar umfjöllun um þetta málefni nú um helgina.  Blaðið þjónar lesendum sínum með því að kanna og setja fram staðreyndir á auðskiljanlegan máta.  Kærkomin tilbreyting við þann hálfsannleik, getgátur og upphrópanir sem tröllriðið hafa sumum fjölmiðlum undanfarið.  Koma svo, Moggi!

Athugasemdir

[Halldór (IP-tala skráð) 3.2.2009 kl. 20:34]

Hér er talað um talsvert hærri upphæð, vonandi er þetta eitthvað sem ekki fæst staðist:

http://baldvinj.blog.is/blog/baldvinj/entry/793257/

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 3.2.2009 kl. 22:12]

Halldór, Baldvin er með ranga og allt of háa tölu.  Veit ekki hvar misskilningurinn liggur en hann er dæmigerður fyrir þann upplýsingaskort sem viðgengst.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 3.2.2009 kl. 22:16]

Annars vil ég svara fyrirfram spurningu sem mun nokkuð örugglega dúkka upp:  Hvað með AGS lánið?

AGS peningarnir eru fyrst og fremst hugsaðir sem varasjóður.  Lánið er tekið og lagt inn á reikning hjá Federal Reserve Bank of New York (á innlánsvöxtum!).  Það kemur því fram bæði sem skuld og eign Seðlabankans og hækkar ekki nettóskuldastöðu þjóðarinnar.  Óvíst er hvort það verður notað, en ef það verður notað, þá er það til að kaupa krónur á markaði.  Þær krónur verða vonandi seljanlegar síðar, eða að þeim verður breytt í evrur eftir inngöngu í ESB.

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 3.2.2009 kl. 22:53]

 Vantar ekki "nýju" bankana inn í þessa tölu? Ríkið er búið að taka þá yfir - og þar með á vissan hátt skuldbindingar sem fylgja með innlenda rekstrinum (innistæður meira að segja með beinum hætti)- og þeir eru væntanlega á kúpunni.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 3.2.2009 kl. 23:24]

Neibb, nýju bankarnir taka yfir innlán en líka útlánasöfn.  Þeir taka yfir meiri eignir en skuldir, en þurfa á móti að leggja skuldabréf fyrir mismuninum til gömlu bankanna.  Væntanlegt framlag til eiginfjár nýju bankanna mun koma fram bæði eigna- og skuldamegin hjá ríkissjóði og eykur ekki nettóskuld hans.

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 3.2.2009 kl. 23:32]

Hvað með verðlausan gjaldeyri?....ef þetta er allt ekki svo slæmt?...hvers vegna er krónan verðlaus sk.pappír?

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 4.2.2009 kl. 01:41]

Þar sem íslensku bankarnir voru svo varfærnir í útlánum er það væntanlega óhugsandi að hluti af eignum þeirra sé orðin verðlaus?

Er ekki annars dálítil útrásarlykt af því að bókfæra eignir sem hvorki skila arði né eru seljanlegar á næstunni á móti skuldum sem bæði þarf að borga af og safna vöxtum?

(Kannski skuldum við ekkert. Er búið að meta viðskiptavild þjóðarbúsins?) 

Mögulega eru þessar stóru skuldatölur sem t.d Morgunblaðið hefur sett fram einmitt viðleitni til þess að gefa betri mynd af stöðunni eins og hún er - án þess að ég viti það.

[Jón Kristjánsson (IP-tala skráð) 4.2.2009 kl. 05:29]

Heimskreppan er ógnvænleg þannig að eignir bankanna eru í stórhættu.

Jöklabréfin eru ekki inni í þessu tryggð af seðlabanka. 400 miljarðar.

Eignir innanlands eru hæpnar. ríkissjóður er að tryggja innistæður 1500 milljarðar?

 BNA þurfa 3 trilljónir dala í lá á næsta ári en uppsafnaður halli hjá þeim er 10 trilljónir. Lánveitandi finnst ekki. Vandinn er gríðarlegur .

Heildarveðsetning þjóðarbúsins gegn heildarverðmæti er áhugaverð tala .

 Davíð vildi ekki sjá svoleiðis hluti en vildi bara skoða skuldir ríkissjóðs.Raunin er önnur

[Hólmfríður Bjarnadóttir, 4.2.2009 kl. 06:09]

Hún sannar sig enn einu sinni sagan um fjöðrina sem varð að hænu, Ég er meira að segja hrædd um að hjá sumum sé fjöðrin orðin að góðu hænsnabúi.

Það er virkilega nauðsynlegt að halda því rækilega á lofti hver staða þjóðarbúsins sé í raun og veru. Það er örugglega fullt af fólki sem er frávita af áhyggjum vegna afkomenda sinna sem eiga eftir að vera bónbjargarfólk næstu kynslóðir.

Hitt mann nýlega sem líkti okkar fjármálum við stöðu þjóðverja eftir seinna stríð þegar búið var að dæma þá til að greiða skaðabætur vegna stríðsins. 

[Einar Karl, 4.2.2009 kl. 09:04]

Sæll Vilhjálmur.

Sjálfur held ég nú að 150 milljarða talan vegna IceSave sé bjartsýni, en hef þó ekki mikið fyrir mér í því. Þar gætu alla vega hæglega bæst við 150 milljarðar. Bætum svo við 160 milljarða áætluðum halla á árunum 2010 og 2011 og vaxtakostnaði á skuldum ríkisins á þessum þremur árum 2009-2011 og þá erum við óðum að nálgast 1.000 milljarða, yfir 3 milljónir á mannsbarn í lok árs 2011.

Menn tala um að Stjórnarskráin verndi eignarrétt, er það ekki skerðing á eignarétti að fjögurra manna fjölskylda beri 12 milljóna skuld í gegnum ríkissjóð?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 4.2.2009 kl. 10:16]

Hans, nýju bankarnir taka aðeins yfir innlend lánasöfn og þau eru afskrifuð fyrirfram við flutninginn.  Auðvitað er ekki loku fyrir það skotið að þau gætu rýrnað meira en sem afskriftinni nemur, en það er a.m.k. ekki ástæða til að gefa sér það fyrirfram.  Íslendingar munu áfram þurfa húsnæði og grunnþjónustu sem veitt er af fyrirtækjum, þannig að það verða ekki allar eignir verðlausar.

Jón, jöklabréf eru ekki tryggð af Seðlabanka og koma ekki bankanum eða ríkinu við, öðru vísi en þannig að erlendir krónueigendur geta veikt krónuna þegar þeir selja sig út úr henni.

Einar Karl, það er sennilega ekki fjarri lagi hjá þér að við gætum verið að horfa á 1000 milljarða, 90-100% af VLF, í lok árs 2011.  Það er í efsta kanti í OECD en ekki fordæmalaust. Ekki skemmtileg staða en ekki alveg vonlaus heldur.  Og auðvitað er það allt atvinnulíf á Íslandi sem þarf að standa undir þessum skuldum, ekki bara heimilin með beinum hætti.

[Kjartan Jónsson, 4.2.2009 kl. 11:03]

Sæll Vilhjálmur.

Er ekki bara jákvætt fyrir okkur að keyra aðeins niður þessar eignir nýju bankanna, t.d. með því að taka verðtrygginguna úr sambandi um tíma. Verður tapinu á því ekki velt yfir á erlenda kröfuhafa í þrotabú gömlu bankanna með því að sá "tékki" sem verður borgaður fyrir þá nýju inn í þrotabúið verður þeim mun minni?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 4.2.2009 kl. 11:49]

Það er mjör erfitt um vik að svína á kröfuhöfunum sem eiga eignir gömlu bankana.  Þeir hafa mjög sterkan rétt í málinu og gætu sótt skaðabætur á ríkissjóð ef ríkið rýrir þeirra stöðu.  Nýju bankarnir verða alltaf "hlutlausir" gagnvart þeim gömlu, þ.e. þeir bæta þeim gömlu upp allan mun eigna og skulda sem yfirteknar eru.

Annars myndi aftenging verðtryggingar bitna harðast á Íbúðalánasjóði, sem er með eiginfjárhlutfall upp á aðeins örfá prósent og yrði gjaldþrota eins og skot (og þyrfti þá pening úr ríkissjóði).

[Einar Karl, 4.2.2009 kl. 12:01]

Það er rétt hjá þér Vilhjálmur að sú tala sem fæst með því að deila heildarskuldum ríkisins með fólksfjölda sýnir ekki meðalbyrði sem leggst á okkar prívat fjárhag, en meira gert til að setja þessar háu tölur í samhengi sem fleiri skilja, finna mælikvarða nær okkar daglega peningaskilningi.

En nú ert þú með talnagleggri bloggurum, fróðlegt væri að heyra þín sjónarmið um útreikninga Moggans. Eru þeir að misskilja eitthvað, eða fjármálaráðuneyti að undanskilja hluta skuldanna sem eftir eiga að bætast við?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 4.2.2009 kl. 12:06]

Mogginn ruglar saman lántöku og nettóskuldsetningu.  Til dæmis er framlag ríkisins til nýju bankanna, 385 milljarðar, aðeins tilfærsla innan samstæðu ríkissjóðs - ríkið á peningana áfram þótt þeir séu settir inn í bankana sem ríkið á.

Svo ber að hafa í huga að innlendar skuldir ríkisins eru annars eðlis og viðráðanlegri  en erlendar skuldir.

[Hólmfríður Bjarnadóttir, 4.2.2009 kl. 13:17]

Mér finnst að nú í aðdraganda kosninga muni einhverjir setja fram villandi tölur og útreikninga. Ég hef sjálf tekið þann pól í hæðina að láta upphæðir liggja milli hluta enn um sinn, það sem margt eigi enn eftir að koma fram.

[Einar Karl, 4.2.2009 kl. 14:47]

"Tilfærslan" á 385 milljörðum segir samt ekki allt, þessir peningar eru ekki til svo þá þarf að fá að láni, 5% vextir á slíkri upphæð eru 20 milljarðar, 60 milljarðar á þremur árum. Nema ríkið fái fái þessa peninga lánaða innanlands, á ... 17% vöxtum? Svona eru milljarðarnir fljótir að hlaðast upp. Spurning, hver borgar vextina? Ríkissjóður?  (skattgreiðendur) eða nýju bankarnir sjálfir? (eigendur þeirra og/eða viðskiptavinir)

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 4.2.2009 kl. 15:10]

Einar, svo skemmtilegt sem það nú er, þá getur ríkið (með Seðlabankanum) búið til peninga úr engu.  Það er sama prinsipp og þegar peningar hverfa, eins og við höfum séð í hruninu (sumir halda að "auðmenn" hljóti að hafa stolið þeim, en reyndin er sú að langstærsti hlutinn varð að engu með bönkunum).

Ríkið gefur sem sagt út skuldabréf, og notar líka bréf sem það á þegar, til að leggja inn í nýju bankana.  Þeir fara með bréfin inn í Seðlabanka, í endurhverfum viðskiptum, og fá út krónur fyrir þau.  Nettóáhrifin af þessu á skuldastöðu ríkissjóðs eru núll.

Ef um vaxtagreiðslur verður að ræða, þá fara þær úr vinstri vasa ríkisins (nýju bönkunum) yfir í þann hægri (ríkissjóð).

[Anna Benkovic Mikaelsdóttir, 4.2.2009 kl. 21:25]

Vilhjálmur....nú er ég  svo heimsk að skilja þig ekki?...sorry!

[Hjálmar Gíslason (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 00:57]

Takk fyrir þetta Villi. Ég held að þessi færsla og umræðurnar sem fylgja séu líklega "bloggfærsla ársins" á Íslandi (a.m.k. hingað til).

Þessi skuldaumræða hefur verið mjög tilviljanakennd og oftast sett fram af fólki sem hefur takmarkaða þekkingu eða skilning til að átta sig á henni - enda um mjög margslungið og flókið mál að ræða.

Reyndar finnst mér að það eigi að skipta þessari umræðu algerlega upp í erlendar skuldir og innlendar og tala um þær fyrrnefndu í þeim gjaldmiðli sem um er að ræða hverju sinni. Bæði er eins og þú bendir á grundvallarmunur á skuldum í gjaldmiðlinum sem við stjórnum sjálf og öllum hinum og eins skiptir mjög miklu máli hvort um er að ræða t.d. bresk pund eða japönsk jen.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 5.2.2009 kl. 00:57]

Anna, treystu mér: það er hægt að fjármagna nýju bankana án þess að það hafi áhrif á nettóskuldastöðu ríkissjóðs.  Og slíkt má gera með eða án vaxta, sem hvort sem er fara úr einum vasa ríkisins í annan.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 5.2.2009 kl. 01:01]

Hjálmar: Ég get a.m.k. fullyrt að eftir að hafa kynnt mér málin í undirbúningi þessarar færslu, þá finnst mér ég í fyrsta sinn "ná utan um" vandann, og sem betur fer held ég að hann sé yfirstíganlegur.  Baráttan verður erfið, og það þarf að taka réttar ákvarðanir, en ef það er gert, þá komumst við út úr þessu.

[GT (IP-tala skráð) 5.2.2009 kl. 16:25]

Líklega hefði tilboðið vegna flutnings Landsbankans í London í Breskt félag ekki gengið upp. Þetta átti að vera flýtimeðferð sem ætti að ljúka á föstudegi. Hins vegar var slíkt "run" hafið á Icesave á mánudeginum að heimasíðu Icesave var lokað. Eina leiðin til að þetta gengi upp var þá að halda heimasíðunni lokaðri þangað til að búið væri að flytja þetta yfir og þannig meina frekari úttektir. Í sannleika sagt hefði þetta líklega aldrei gengið upp.

[Arinbjörn Kúld, 5.2.2009 kl. 21:25]

AF þessu má þá segja að erlendar skuldir bankana utan iceesafe og egde falli EKKI á ríkið. Erlendar skuldir bankana námu um 11.500 milljörðum þann fyrsta des 2008 skv. seðlabanka íslands.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 5.2.2009 kl. 23:02]

GT, það þarf að fara betur yfir þessa atburðarás varðandi Icesave, þar sem leikendur voru m.a. Darling, Mathiesen, FME og stjórn Landsbankans.  Það var ljóst að Darling vísaði til fyrri umræðna um 200 milljón pund (40 ma. kr.) í símtali sínu við Árna Mathiesen.  Það sem ekki hefur komið fram er hvenær rætt var um þessar 200 milljónir og í hvaða samhengi og hvort menn voru eitthvað að misskilja hvern annan.

Arinbjörn: Já, einmitt, Icesave fellur á ríkið (að frádregnum eignum Landsbankans) og fjárlagahalli 2009-2011.  Aðrar skuldir bankanna eru ríkinu óviðkomandi (nema með óbeinum hætti).  Nú er t.d. í fréttum að (gamla) Kaupþing skuldi 2432 milljarða en eigi 618 milljarða í eignir (sem dugir fyrir Edge).  Mismuninum, 1800 milljörðum, tapa kröfuhafar en ekki ríkið.  Þessi misskilningur er ótrúlega lífseigur í umræðunni.

[Árni (IP-tala skráð) 6.2.2009 kl. 00:32]

Ég er kannski að koma frekar seint inn á þennan þráð, en ég er dálítið ósammála þér með þessar reiknikúnstir. 

Samkvæmt heimildinni, þá er skuld / skuldbinding þetta um 1700 milljarða og það er vaxtaberandi, líklega verður halli á fjárlögum 2011 og 2010 og tilkynninginn segir 160 milljarðar.  Þá ertu kominn í 1860 milljarða.  Næsti liður er að skoða bankann sem var svo tæknilega gjaldþrota í haust en á ábyrgð ríksins.

Síðan þegar rýnt er í stöðu á Seðlabankanum kemur í ljós að liðurinn Innlánsstofnanir í eignum (þ.e.a.s. það sem þeir hafa lánað bönkunum) hefur lagast úr því að vera 760 milljaðar yfir í 465 milljarðar.  Aðeins neðar í skjalinu er lína sem segir Kröfur á aðra, brúttó sem hljóðar upp á 481 milljarð.   Þetta skjal finnst hér: http://www.sedlabanki.is/?pageid=444&itemid=6ddfb9f5-9d76-426b-b4f0-7b29d62726e4&nextday=12&nextmonth=1    Þessar kröfur eru þessi blessuðu Repó viðskipti eftir leiðréttingu, sem gengu svo langt að Seðlabankinn, var búinn að lána fjármálafyrirtækjum beint, óbeint og á ská um 800 milljarða þegar best lét !   Og samkvæmt mínum upplýsingum var það áður en þeir komu og báðu um extra 100 fyrir Glitni sem reddingu.  

Staðan núna er orðin í kringum 2400 milljarðar.  Mér taldist til að hvert og eitt mannsbarn þyrfti að taka á sig um 7 milljónir.  Ég og mín fjölskylda skuldum þá 35 milljónir extra.  AGS lánið er enn bara tekið, ekki greitt af því.  Vaxtabyrðin er svo eftir líka ....

Að vísu eigum við von á mögulega einhverju úr þrotabúum bankana sem og einhverju þegar bankarnir verða e.t.v. seldir en það eru peningar sem maður hugsar sem lottóvinning.    Líka danska FIH.   

Líklega má telja að VLF verði 15% minni á þessu ári en síðast og skýrist það af tregri sölu fisks og fiskafurða sem og minnkandi eftirspurnar í áli.  Þannig að ef ég hef rétt fyrir mér, þá eru skuldir okkar c.a. 280-300% af VLF.  Það þýðir á mannamái, við erum jafn gjaldþrota og Baugur.

Þetta leiðir mig að þeirri niðurstöðu að hugleiða rækilega, hvernig á að vera hægt að reisa efnahaginn við, ef við erum búin með allt mögulegt og jafnvel ómögulegt lánsfé erlendis, þ.e.a.s. það fór í að bjarga sparifjáreigiendum ....

Það verður að fara að huga að því "snart" !

[Árni (IP-tala skráð) 6.2.2009 kl. 07:48]

Ég er kannski að koma frekar seint inn á þennan þráð, en ég er dálítið ósammála þér með þessar reiknikúnstir. 

Samkvæmt heimildinni, þá er skuld / skuldbinding þetta um 1700 milljarða og það er vaxtaberandi, líklega verður halli á fjárlögum 2011 og 2010 og tilkynninginn segir 160 milljarðar.  Þá ertu kominn í 1860 milljarða.  Næsti liður er að skoða bankann sem var svo tæknilega gjaldþrota í haust en á ábyrgð ríksins.

Síðan þegar rýnt er í stöðu á Seðlabankanum kemur í ljós að liðurinn Innlánsstofnanir í eignum (þ.e.a.s. það sem þeir hafa lánað bönkunum) hefur lagast úr því að vera 760 milljaðar yfir í 465 milljarðar.  Aðeins neðar í skjalinu er lína sem segir Kröfur á aðra, brúttó sem hljóðar upp á 481 milljarð.   Þetta skjal finnst hér: http://www.sedlabanki.is/?pageid=444&itemid=6ddfb9f5-9d76-426b-b4f0-7b29d62726e4&nextday=12&nextmonth=1    Þessar kröfur eru þessi blessuðu Repó viðskipti eftir leiðréttingu, sem gengu svo langt að Seðlabankinn, var búinn að lána fjármálafyrirtækjum beint, óbeint og á ská um 800 milljarða þegar best lét !   Og samkvæmt mínum upplýsingum var það áður en þeir komu og báðu um extra 100 fyrir Glitni sem reddingu.  

Staðan núna er orðin í kringum 2400 milljarðar.  Mér taldist til að hvert og eitt mannsbarn þyrfti að taka á sig um 7 milljónir.  Ég og mín fjölskylda skuldum þá 35 milljónir extra.  AGS lánið er enn bara tekið, ekki greitt af því.  Vaxtabyrðin er svo eftir líka ....

Að vísu eigum við von á mögulega einhverju úr þrotabúum bankana sem og einhverju þegar bankarnir verða e.t.v. seldir en það eru peningar sem maður hugsar sem lottóvinning.    Líka danska FIH.   

Líklega má telja að VLF verði 15% minni á þessu ári en síðast og skýrist það af tregri sölu fisks og fiskafurða sem og minnkandi eftirspurnar í áli.  Þannig að ef ég hef rétt fyrir mér, þá eru skuldir okkar c.a. 280-300% af VLF.  Það þýðir á mannamái, við erum jafn gjaldþrota og Baugur.

Þetta leiðir mig að þeirri niðurstöðu að hugleiða rækilega, hvernig á að vera hægt að reisa efnahaginn við, ef við erum búin með allt mögulegt og jafnvel ómögulegt lánsfé erlendis, þ.e.a.s. það fór í að bjarga sparifjáreigiendum ....

Það verður að fara að huga að því "snart" !

[Offari, 6.2.2009 kl. 09:11]

Það fer greinilega eftir því hver talar líkt og með annað hér í landi óstandsins hver niðurstaðan er. Ég vona bara að Vilhjálmur hafi rétt fyrir sér því aðrar tölur eru óyfirstíganlegar.

Það eru einmitt kröfuhafarnir sem eiga að taka á sig tapið ekki ríkissjóður. Innistæðutryggingin ætti í raun að vera forgangskrafa. Er þetta rétt skilið hjá mér að nýju bankarnir eru bara að taka til sín þær skuldakröfur sem teljast vera greiðanlegar og þrotabú gömlubankana situr uppi með ónýtu kröfurnar?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 6.2.2009 kl. 10:10]

Árni, ég fylgi þér ekki eftir.  Hvaða "heimild" er það sem segir að "skuld/skuldbinding" sé 1700 milljarðar?  Og fjármálaráðuneytið gerir grein fyrir endurfjármögnun Seðlabankans í tilkynningu sinni og hún er inni í tölunum frá þeim.

Offari, kröfuhafarnir taka á sig tapið og innistæður eru forgangskrafa skv. neyðarlögunum.  Eignir Landsbankans koma því fyrst á móti Icesave og síðan á móti öðrum kröfum.  Eignir Kaupþings duga rúmlega fyrir Edge þannig að innlánstryggingar vegna Edge lenda ekki á tryggingasjóði (eða ríkissjóði).

Nýju bankarnir taka yfir til sín innlend innlán og innlend lánasöfn, þ.e. útlán til heimila og fyrirtækja innanlands.  Þeir taka heldur meiri eignir en skuldir og þurfa því að gefa út skuldabréf til þrotabúa gömlu bankanna fyrir mismuninum, þar sem ekki má ganga á rétt kröfuhafa með skiptingunni.

[Árni (IP-tala skráð) 6.2.2009 kl. 11:11]

Ég kýs að líta svo á, að það sé óráðið hvað eignasafn LÍ sé verðmætt og tel það bónus ef eitthvað fæst upp í 600 milljarðana, eins og ég geri grein fyrir í innlegginu. Fjármálaráðaneytið vonast til að fá 450 milljarða upp í kröfupottinn.

Fjármálaráðaneytið kýs að leysa svo ekki allan vanda Seðlabankans eins og ég bendi á.   Þess vegna er staðan c.a. -2400 Mia og svo eigum við óráðnar eignir í eignasafni banka og svo þrjá banka.  

ok?

[Palli (IP-tala skráð) 6.2.2009 kl. 12:56]

Villi: "svo skemmtilegt sem það nú er, þá getur ríkið (með Seðlabankanum) búið til peninga úr engu.

[...]

Ríkið gefur sem sagt út skuldabréf, og notar líka bréf sem það á þegar, til að leggja inn í nýju bankana. Þeir fara með bréfin inn í Seðlabanka, í endurhverfum viðskiptum, og fá út krónur fyrir þau. Nettóáhrifin af þessu á skuldastöðu ríkissjóðs eru núll."

Ertu að tala um það sem kallað er peningaprentunarvald eða eitthvað flóknara sem ég er ekki að ná? Ég veit að Seðlabankinn getur gefið út/"prentað" krónur sem "kostar" þá ekkert en það þynnir út gjaldmiðilinn? Þ.e. gengið síður og við verðum fátækari þannig?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 6.2.2009 kl. 14:14]

Árni, eigið fé Seðlabankans er jákvætt eftir tilfærslur fjármálaráðuneytisins og þeir segja að það sé nægilegt til að styðja við minna bankakerfi en áður var.  Ég skil þetta þannig að ekki sé þörf á viðbótarfé umfram það sem þegar er nefnt í útreikningum ráðuneytisins.

"Við" eigum ekki óráðnar eignir í eignasafni banka.  Gömlu bankarnir eru ekki á ábyrgð ríkisins, en nýju bankarnir eru gerðir upp á núlli - hvorki í eign né skuld - áður en ríkið leggur þeim svo til nýtt eigið fé.

Palli: Ríkissjóður gefur út skuldabréf, segjum verðtryggt með 2,5% vöxtum.  Það leggur þessi skuldabréf inn í nýju bankana sem eigið fé þeirra.  Bankarnir fara með skuldabréfin í Seðlabankann sem veð og fá lausar krónur í staðinn (endurhverf viðskipti).  Nettóáhrifin eru að mynda skuld hjá ríkissjóði og eign hjá bönkunum, hvort tveggja "nýjar" ("prentaðar") krónur.  Nettóskuld samstæðu ríkissjóðs hækkar ekki við þetta þar sem ríkið á bankana.  Kerfið þarf á þessum nýju krónum að halda því annars verður verðhjöðnun og miklar skemmdir á raunhagkerfinu, þ.e. fyrirtæki fara á hausinn og það verður atvinnuleysi að óþörfu.  Það er engum í hag, ekki heldur þeim sem eiga krónur fyrir. 

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 6.2.2009 kl. 14:18]

P.S. Ef einhver heldur að þetta sé vúdú sem ég var að lýsa, þá er tilfellið, að svona verða nánast allir peningar til, þ.e. sem skuld og mótstæð eign seðlabanka og viðskiptabanka.  Svona virka einfaldlega "fiat" gjaldmiðlar sem eru byggðir á trú (eru teknir gildir sem ávísun á vöru/þjónustu í framtíðinni), en ekki t.d. gullfæti.

[Offari, 6.2.2009 kl. 19:33]

Þakka þér fyrir uppskriftina. Ég ætla að prófa að búa til peninga handa mér með þessari aðferð.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 7.2.2009 kl. 17:23]

Offari, við stofnum banka saman og þá verða sko búnir til peningar!

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 8.2.2009 kl. 14:00]

Annars bendi ég á fína umfjöllun í helgarútgáfu Fréttablaðsins um þetta efni, þar sem rætt er við Þórhall Arason hjá fjármálaráðuneytinu og hlutirnir settir í rétt samhengi.  Þarna er fjölmiðill að þjóna sinni skyldu við lesendur svo að til fyrirmyndar er: rannsaka og birta staðreyndir á aðgengilegan hátt, en ekki getgátur, hálfsannleik og upphrópanir.  Koma svo, Moggi!

[Valborg KJartansdóttir (IP-tala skráð) 8.2.2009 kl. 20:31]

Vilhjálmur

Ég þakka þér fyrir þessa góðu færslu. Ég hef áður lesið þitt blogg og þú ert einn fárra sem vinnur og málefnalega vel að undirbúningi texta sem þú birtir. Ég er krítísk á það sem ég eyði tíma í að lesa en honum hefur ekki verið illa varið í að lesa þinn texta. Það er hægt að misnota tölur í pólitískum tilgangi (það eru margir í því viljandi eða óviljandi) og menn eins og þú vinna því þarft verk við að upplýsa samlanda þína. Þú talar skýrt, undirbýrð þig vel talar ekki niður til fólks og ert trúverðugur. Sjaldgæf auðmýkt gagnvart viðfangsefninu. Haltu áfram.

Ég er búin að bíða eftir svona úttekt eins og þú hefur nú komið með. Ég las einmitt Fréttablaðið.

Ég er með eina hugleiðingu. Það er bara hugleiðing og ég set hana ekki jafn vel fram og þú hefur nú gert með skuldir þjóðarinnar. En hugleiðing samt. Ég hef eins og fleiri komist að þeirri niðurstöðu að við berum ekki lagalega ábyrgð á Icesave. Þá er það spurning hvort það sé öruggt að við höfum fallist endanlega á að taka á þessa ábyrgð. Þeir textar sem ég hef komist í að lesa vegna anna hafa ekki sannfært mig um að þar sé endanlega búið að ganga frá ábyrgð.Ég ætla að skoða þetta betur við tækifæri og málið er alls ekki einfalt en ég er ekki sannfærð.

Í öðru lagi. Allur heimurinn er í kreppu og aðstæðurnar sem við lifum eru ekki venjulegar. Þegar þessu linnir verða margar þjóðir með mikla skuldabyrði á bakinu og nærri gjaldþroti. Það verður þá vonandi einhver jákvæður vilji til að leysa sem best úr þeim málum. Ef þín niðurstaða er rétt (sem ég geri ráð fyrir) þá gæti hún jafnvel orðið enn betri ef við getum náð samningnum (með vandaðri vinnu) til framtíðar. Þá er ekki að tala um það að við sýnum það í verki að okkur sé treystandi, tökum upp vönduð vinnubrögð og hverfum frá fyrri háttum.

Tek undir með þér. Koma svo Moggi.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 8.2.2009 kl. 23:17]

Valborg, þakka góð orð og hvatningu, sem ég tek mark á.

Ég skil Icesave stöðuna þannig að búið sé að semja við Breta og Hollendinga um að þeir greiði út 20.887 evrurnar pr. reikning á sinn kostnað, en að jafnframt sé ósamið um hvernig og á hvaða kjörum Tryggingasjóður innstæðueigenda tekur á sig þessa skuld.  Ég hallast að því að óraunsætt hafi verið að ætla að við slyppum við 20.887 evru skuldbindinguna, en þekki náttúrulega ekki viðræðurnar sem fram fóru.  Hins vegar tel ég sanngjarnt að Hollendingar og sérstaklega Bretar taki þátt í tjóninu, þ.e. að endurfjármagna Tryggingasjóð eftir uppgjör Landsbankans. Það þjónar okkar hagsmunum best að ná lendingu í sátt við önnur ríki; annað kemur okkur alltaf í koll beint og óbeint.

[Valborg Kjartansdóttir (IP-tala skráð) 8.2.2009 kl. 23:42]

Sæll aftur.

Já ég er sammála þér með Icesave að við verðum að ná lendingu í sátt við önnur ríki. En ég er enn ekki viss um hvað er búið að semja um og hver á að taka á sig hvaða ábyrgð þegar upp er staðið. Það eru nokkrar spurningar sem ég vil fá svör við. Ég vil fá að sjá samningstextana og ég vil jafnframt fá betri skýringu á ýmsum atriðum. Ég er að púsla þessu en það vantar en nokkuð mörg stykki í heildarmyndina.

Ein setning brenglaðist hjá mér en setningin átti auðvitað að vera þannig: Þá er ekki um annað að ræða en að við sýnum það í verki að okkur sé treystandi....og sv. frv.

[valborg Kjartansdóttir (IP-tala skráð) 9.2.2009 kl. 09:19]

Varðandi Icesave - mér var bent á þessa grein úr Forbes - eftir Ársæl Valfells:

In the fallout after the unravelling of the banks, the government of Iceland sought to secure funding to restore its defunct currency by requesting a standby agreement from the International Monetary Fund. Coincidentally, the request was not processed until after Iceland agreed under pressure by the E.U. and the U.K. government to withhold Deposit Guarantee Directive 94/19/EC. That meant that the U.K. successfully forced Icelandic officials, under duress, in principle to agree that Iceland would guarantee the 20,000 euros insurance per depositor to IceSave in the U.K. The cost of this is estimated to amount to $5 billion foreign government debt for Iceland. That equates to a whole year's worth of net exports.

It is interesting that the British Government was quite happy to collect up to 40% tax on the interest income from the IceSave accounts, a privilege the Icelandic Government did not enjoy. The British government collected all the revenue but demanded that the Icelandic taxpayer should absorb the risk. In contrast to this, the U.K. government refused to guarantee bank deposits in subsidiaries of a British bank operating in the Isle of Man and Guernsey. Its argument was that the U.K. did not receive tax revenue on those operations.

Further, the British government refused to have this dispute settled by a European court.

[Sveinn Tryggvason, 9.2.2009 kl. 10:26]

Góð og uppbyggilega grein, Villi. Komst á snoðir um þessa færslu þína í gegnum Hjalla (hjalli.com) sem er einnig af þeirri fágætu tegund manna sem leyfir sér að vera málefnalegur.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 9.2.2009 kl. 10:44]

Valborg, ágreiningurinn snýst um hvort Tryggingasjóður innstæðueigenda beri ábyrgð aðeins með þeim peningum sem í honum eru (1% af öllum innistæðum í bönkum) eða hvort sjóðnum (ríkinu) beri að taka lán til að mæta 20.887 evrum pr. reikning ef á vantar.  Þetta virðist ekki 100% ljóst af texta laganna og Evrópureglugerðarinnar.

Ég hef lagt til millileið, sem sé að það sé ekki bara íslenska ríkið sem bæti sjóðnum upp það sem vantar, heldur taki Bretar og Hollendingar verulegan þátt í því.

Annars er það tilfellið, að Tryggingasjóðurinn, sem er hýstur í Seðlabankanum, er með framkvæmdastjóra og stjórn, sem þiggja laun fyrir vinnu sína.  Mér er spurn hvort þetta fólk hafi ekki varað sterklega við stöðunni, úr því það var á launum við að hugsa um hana?

[Valborg Kjartansdóttir (IP-tala skráð) 9.2.2009 kl. 11:22]

Sæll aftur

Eins og ég sé það (ásamt fleirum) þá ber Tryggingasjóður aðeins ábyrgð með þeim peningum sem í honum eru. Þar eru rökin okkar megin og það hefði þá átt að reyna á það fyrir dómstólum ef aðrir voru ósammála. Önnur spurning er síðan hverju var seinna lofað undir þrýstingi. Og hvernig það heldur ef á reynir.

Stjórnarskráin nefnir samþykki Alþingis vegna lántöku og ég er búin að kryfja hvað það var sem að Alþingi skrifaði upp á.

Ég er sammála þér með að vara við þessu. Ég var að velta þessu fyrir mér í Janúar 2008 þegar ég var inni á heimasíðu LÍ þar sem boðið var upp á ábyrgð. Hafa menn skoðað þetta hjá Tryggingasjóði ? Það var spurningin. Svarið er ljóst í dag. Viðskiptaráðuneytið átti þá að láta til sín taka en mér er sagt að þeir hafi sent tölvupósta (skv. fjölmiðlum) og ítrekað ábyrgðir.

[tekið af spara.is eftir Ingólf H. Ingólfsson (IP-tala skráð) 13.2.2009 kl. 16:44]

Íslenska ríkið mun skulda 536 milljarða í lok ársins samkvæmt útreikningum fjármálaráðuneytisins en enga 2.000 milljarða eða þaðan af meira, eins og ætla mætti af þjóðmálaumræðunni, segir í helgarútgáfu Fréttablaðsins, laugardaginn 7. febrúar. Það er mikil blessun fyrir íslenska þjóð, sem hélt að hún stæði á barmi gjaldþrots, að eiga slíka reiknimeistara. Það sem gæti hins vegar valdið okkur svolitlum vonbrigðum þegar fer að líða á árið er sjálfur raunveruleikinn.Í Fréttablaðinu er birt skýringarmynd yfir skuldir ríkisins. Þar eru þrír stórir hringir sem skerast hvergi. Í einum hringnum eru samanlagðar skuldir ríkisins upp á 536 milljarða. Í öðrum hringnum er að finna lán og lánalínur Alþjóða Gjaldeyrissjóðsins (AGS) og annarra ríkja til okkar Íslendinga að fjárhæð 680 milljarðar og í þriðja hringnum eru 385 milljarða sem fara í endurfjármögnun bankanna. Á skýringarmyndinni er svo að finna einn ferhyrning sem táknar Seðlabanka Íslands og þar er að finna 40 milljarða sem eru sýndar með litlum hring utan við ferhyrninginn, en þar er á ferðinni hugsanlegt tap Seðlabankans af neyðarláninu til Kaupþings rétt fyrir bankahrunið. Þessar tölur samanlagt gera 1.641 milljarða í skuld, en reyndar bara hjá þeim sem kunna ekkert annað en samlagningu. Hjá hinum sem vita lengra en nef sitt lítur dæmið miklu betur út. Skoðum það svolítið betur.Hringur 2
Í grein Fréttablaðsins er vitnað til skrifstofustjóra fjárreiðudeildar fjármálaráðuneytisins og þar segir að endurfjármögnun bankanna (385 milljarðar) hafi ekki áhrif á skuldastöðu ríkisins því að verið sé að færa peninga úr einum vasa í annan, nefnilega úr ríkissjóði í ríkisbanka. Þetta er stórkostlegt! En hvaðan fékk ríkissjóður milljarðanna? Voru þeir bara til einhversstaðar eða þurfti kannski að búa þá til? Gaf ríkið út skuldabréf sem bankarnir keyptu og seldu svo öðrum eða kannski tók Seðlabankinn við bréfunum og prentaði svo krónur til þess að greiða með? Þau eru mörg töfrabrögðin sem hægt er að viðhafa í peningamálum.En segjum svo að ríkisbankarnir þurfi aftur 300 milljarða innspýtingu, hvað gerist þá? Kannski ekki neitt heldur? Engin skuldaaukning bara tilfærslur úr einum vasa í annan, án upphafs og án endis! Er þá ekki líka hægt að tvöfalda útgjöld til heilbrigðismála án þess að auka skuldsetningu ríkisins? Flestar heilbrigðisstofnanir eru hvort eð er bara “annar vasi” ríkissjóðs.Ráðuneytið myndi sennilega segja að þetta væri villandi vangaveltur því að ég kynni ekki “peninga-pókus” (s.b. hókus-pókus). Auk þess ætli ríkið að fara að ráðum sænsks bankasérfræðings og setja allar “eitraðar eignir bankanna” (en það eru lán til fyrirtækja og fjárfestingafélaga sem eru á hausnum eða á góðri leið þangað) í sérstakt eignaumsýslufélag, einskonar “Bad Bank”. Þetta félag mun svo sitja á öllu tapinu, en það gerir ekkert til því að það mun engin eiga það, eða þannig, nema ríkið. Félagið er bara þarna og verður og svo gleymist það - vonandi. Engar skuldir, bara mínusar sem er sama og ekki neitt. Þvílík snilld!Hringur 3
Fjármálaráðuneytið telur að óþarfi sé að reikna lán AGS sem skuld ríkisins því að nota eigi peningana til þess að styrkja gjaldeyrisforða Seðlabankans og gjaldeyririnn verði síðan seldur og því fáist eitthvað á móti. Þetta er frábær hugmynd, en skuld er lánið því miður engu að síður. Ef ég tek lán hjá bankanum mínum til þess að lána öðrum og græða á því, þá er ég í skuld við bankann þangað til ég hef greitt lánið til baka. Ráðuneytið gæti sloppið fyrir horn með þessi töfrabrögð EF allt gengur vel. Stóri vandinn er hins vegar sá að fá eitthvað annað en verðlausar krónur fyrir gjaldeyrislánið. Það sitja nefnilega gráðugir gammar á svo kölluðum jöklabréfum, sem eru lán til okkar í íslenskum krónum upp á nokkur hundruð milljarða, og bíða eftir því að geta skipt þeim út fyrir gjaldeyrinn. Fari svo, þá sitjum við uppi með verðlausar krónur og ógreitt 680 milljarða gjaldeyrislánið. Í síðasta lagi þá mun almenningur sjá í gegnum þennan “peninga-pókus” ráðuneytisins.Hringur 1
Þegar ráðuneytið hefur reiknað okkur, eða ríkið, frá kostnaði við endurfjármögnun bankanna og gjaldeyrislánið, þá stendur eftir skuld ríkissjóðs upp á 536 milljarða. Inni í þeirri tölu eru reiknaðar skuldir vegna Icesave (150 milljarðar) og vegna taps Seðlabankans á veðlánum til bankanna þriggja (220 milljarðar). Skuldin gæti hækkað um 40 milljarða ef í ljós kemur að bankinn (FIH), sem Seðlabankinn tók veð í fyrir neyðarláninu til Kaupþings, reynist vera helmingi verðminni en sjálft lánið.Þetta er bara vel sloppið, ekki satt? Aðeins skuld upp á 536 til 576 milljarðar, sem eru nálægt skatttekjum ríkisins í eitt ár, en engir 1.600 eða 2.000 milljarðar eins og pöpullin er að þusa um. Heimilin eru meira að segja miklu skuldsettari því að ráðstöfunartekjur þeirra í tvö ár myndu varla duga fyrir skuldum. Það væri kannski hægt að fá galdrameistara ríkisins til þess að endurreikna skuldir heimilanna og leysa vanda þeirra líka, og kannski fyrirtækjanna í leiðinni sem skulda 5.000 milljarða og engin veit hvernig eða hver á að greiða?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 16.2.2009 kl. 20:11]

Ingólfur, þetta er nú hálf þokukennt hjá þér, og þú mátt vera viss um að hvorki ég né fjármálaráðuneytið erum að misskilja hlutina.  Það sem þarf að vera á hreinu er hvort verið sé að tala um brúttóskuldir eða nettóskuldir (þ.e. þegar búið er að draga frá peningalegar eignir).  Ég og fjármálaráðuneytið erum að tala um nettóskuldir.  Ef ég fæ milljón að láni hjá bankanum og legg hana inn á sparisjóðsbók þá er brúttóskuld mín milljónkall, en nettóskuldin er núll (ég á peninga til að endurgreiða skuldina hvenær sem er).  Kostnaður minn af þessu er vaxtamunurinn á útláns- og innlánsvöxtum.  Það sama gildir um AGS lánið.  Og endurfjármögnun bankanna gerist, eins og ég sagði hér að ofan, með því að í reynd eru "búnir til peningar" en það er ekkert nýtt í því: svona verða allir peningar til.  Á móti eign stendur skuld, og það væri hægt að fara til baka aftur og láta bankana borga eigið féð til baka til ríkisins, en þá yrði reyndar sjálfhætt frekari lánveitingum af þeirra hálfu.  Þetta er því ekki sambærilegt við eyðslu í heilbrigðiskerfið sem er allt annar hlutur, þar stendur engin peningaleg eign á móti skuldinni.