Börnin okkar og Evrópuherinn

Evrópuumræðan er enn í töluverðu skötulíki, sem er miður, því þarna er á ferð eitt stærsta álitamál og úrlausnarefni íslenskra stjórnmála næstu árin.  Þegar að þjóðaratkvæðagreiðslu um aðild kemur, sem gæti orðið eftir 2 ár eða svo, skiptir afar miklu að fólk sé vel heima í kostum og göllum aðildar og taki upplýsta ákvörðun.

Málflutningur (of) margra ESB-andstæðinga hefur einkennst af því að höfða til einfaldra tilfinninga og frumhvata fólks, til dæmis hræðslu við hið ókunna, áhyggja af öryggi barna sinna og að lífsviðurværi þess sé í hættu.  Ekkert af þessu stenst málefnalega skoðun; fólk hefur það ágætt í 27 ríkjum ESB og Ísland er nú þegar aukaaðili að sambandinu að verulegu leyti í gegn um EES samninginn.

Talsverða athygli vakti þegar samtök ungra bænda birtu auglýsingu í fjölmiðlum með fyrirsögninni "Við viljum ekki senda afkomendur okkar í Evrópusambandsherinn".  Með fylgdi mynd af einhvers konar stríðstóli.

Þetta er bábilja og hræðsluáróður.  Íslendingar munu aldrei senda afkomendur sína í "Evrópusambandsher", þ.e. í aðgerðir á vegum Evrópusambandsins (nema þeir vilji það endilega sjálfir).

Þessa staðhæfingu má rökstyðja með margvíslegum hætti en ein leið er eftirfarandi.

Grunnsáttmála Evrópusambandsins má sjá hér.  Hann var síðast uppfærður með Lissabon-sáttmálanum sem tók gildi 1. desember 2009.  Þann sáttmála, og allar aðrar breytingar á grunnlögunum, þurfti og þarf alltaf í framtíðinni að samþykkjast af öllum löndum sambandsins - það liggur í eðli þess sem sjálfviljugs samstarfs fullvalda þjóða.  (Takið eftir að Ísland fær afar mikil völd þarna strax - engar breytingar á grunnlögum ESB munu ná í gegn öðru vísi en við samþykkjum þau, eða ákveðum að öðrum kosti að standa utan þeirra ef eðli þeirra leyfir (opt-out).)

Írland er hlutlaust land í hernaðarátökum.  Varnarmálakafli Lissabon-sáttmálans olli áhyggjum þar í landi vegna hlutleysisstefnunnar, sem nýtur víðtæks stuðnings.  Við staðfestingu sáttmálans á Írlandi voru teknar inn í hann áréttingar sem sérstaklega varða eðli varnarmálastefnu ESB og rétt aðildarþjóða til að ráða sjálfar þátttöku sinni í þeirri stefnu.  Þessar áréttingar breyttu ekki inntaki Lissabon-sáttmálans, en skýrðu hann með ótvíræðum hætti þannig að írskir kjósendur gætu rólegir staðfest hann, sem þeir gerðu með 2/3 atkvæða gegn 1/3 í október 2009.

Þessar áréttingar um varnarmálin vegna Írlands eru eftirfarandi (þýðing mín, frumtextinn er allur hér, sjá Section C, Security and Defence):

• Aðgerðir sambandsins á alþjóðavísu mótast af grundvallarreglum lýðræðis, réttarríkinu, algildi og ódeilanleika mannréttinda og grundvallarfrelsis, virðingu fyrir mannlegri reisn, jafnrétti og samstöðu, og virðingu fyrir grundvallarreglum stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna og alþjóðaréttar.
• Sameiginleg öryggis- og varnarmálastefna sambandsins er óaðskiljanlegur hluti sameiginlegu utanríkis- og öryggisstefnunnar og veitir sambandinu möguleika til aðgerða utan sambandsins vegna friðargæslu, afstýringar átaka og eflingar alþjóðlegs öryggis í samræmi við grundvallarreglur stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna.
• Stefnan hefur ekki forgang gagnvart [e: does not prejudice] öryggis- og varnarmálastefnu hvers aðildarlands, þar með talið Írlands, né skuldbindingum aðildarlands.
• Lissabon-sáttmálinn hefur ekki áhrif á, né forgang gagnvart [e: does not affect or prejudice], hefðbundinni stefnu Írlands um hlutleysi í hernaði.
• Það er aðildarríkja - þar á meðal Írlands, í anda samstöðu og án forgangs gagnvart hefðbundinni stefnu þess um hlutleysi í hernaði - að ákveða eðli aðstoðar eða hjálpar sem veitt yrði aðildarríki sem verður fyrir hryðjuverkaárás eða er fórnarlamb vopnaðrar árásar á landsvæði sitt.
• Sérhver ákvörðun um að færast í átt til sameiginlegra varna krefst samhljóða samþykkis Ráðherraráðsins [þar sem sitja fulltrúar allra aðildarlanda, innskot VÞ].  Það yrði hvers aðildarlands, þ.m.t. Írlands, að ákveða, í samræmi við ákvæði Lissabon-sáttmálans og eigin stjórnlög, hvort sameiginlegar varnir yrðu teknar upp eður ei.
• Ekkert í þessum viðbótarkafla hefur áhrif á eða forgang gagnvart afstöðu eða stefnu annars aðildarlands á sviði varna og öryggis.
• Það er einnig hvers aðildarlands að ákveða, í samræmi við ákvæði Lissabon-sáttmálans og innlendar lagakröfur, hvort það taki þátt í varanlegri samvinnu eða Evrópsku varnarmálastofnuninni (European Defence Agency).
• Lissabon-sáttmálinn kveður ekki á um stofnun Evrópuhers eða um neins konar herskyldu [e: conscription to any military formation].
• Hann hefur ekki áhrif á rétt Írlands eða annarra aðildarlanda til að ákveða eðli og umfang eigin varnarmála- og öryggisútgjalda, og eðli varnarráðstafana.
• Það verður ákvörðun Írlands eða hvers einstaks aðildarlands, í samræmi við innlendar lagakröfur eftir atvikum, hvort taka eigi þátt í hernaðaraðgerð eður ei.

Að mínu viti getur þetta ekki verið skýrara: Afkomendur okkar fara ekki í neinn Evrópuher.  Margt má eflaust gagnrýna varðandi ESB, en sú hætta er ekki þess á meðal.

Athugasemdir

[Haraldur Ólafsson (IP-tala skráð) 12.8.2010 kl. 23:41]

Sæll Vilhjálmur

Þessi texti gefur villandi mynd af stöðu mála og framtíðarhorfum. Í Lissabonsáttmálanum er afdráttarlaus krafa gerð til aðildarríkja um vígbúnað, fyrir liggur samþykkt Evrópuþingsins um stofnun hers og stefna helstu foringja stórvelda í Evrópu gengur afdráttarlaust í sömu átt.

Um þetta má lesa í grein frá 14.júlí sl. á www.fridur.is

Auglýsingar ungra bænda um evrópuher er raunsætt mat á stöðu mála. Froða um

jafnrétti, frelsi, mannréttindi o.fl. í þeim dúr gegnir því hlutverki einu að þyrla upp ryki til að

hylja staðreyndir málsins.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 00:16]

Krafan um vígbúnað er bara ekki afdráttarlausari en menn geta sjálfir séð af textanum hér fyrir ofan, sem er alveg kristalskýr að mínu mati.  Írar höfðu áhyggjur af þessum þætti, og fengu þessi viðbrögð - sem eru núna bindandi viðaukar við stofnsáttmála ESB og skýringargögn við hann.

Rétt er að þau ríki sem velja að taka þátt í varnarmálastefnunni undirgangast tilteknar skuldbindingar sem nánar er lýst í sáttmálanum.  En þessar skuldbindingar eru ekki annars eðlis, og reyndar minni, en NATO-ríki undirgangast, svo dæmi sé tekið.  Nærtækari samlíking er fremur við Friðargæslusveitir Sameinuðu þjóðanna en NATO.  Nú hafa SÞ þann möguleika að kalla út friðargæslusveitir sem mannaðar eru frá aðildarlöndum sem það kjósa og hafa her, á grundvelli ályktana Öryggisráðsins.  Er SÞ þá óalandi og óferjandi hernaðarbandalag, sem gæti einn daginn tekið upp á því að krefjast herskyldu íslenskra ungmenna?

Greinin á fridur.is er því miður mörkuð af ónákvæmri og hlutdrægri þýðingu á texta Lissabon-sáttmálans, auk þess sem ákvæðum sem skýra nánar hvað við er átt og eru takmarkandi, er sleppt.  Þar er t.d. skautað yfir ákvæði 1. mgr. 42. gr. um að einróma ákvörðun ráðherraráðsins varðandi sameiginlegar varnir leiðir til meðmæla (recommendation) til aðildarríkjana um að fara eftir slíkri ákvörðun í samræmi við stjórnarskrárkröfur hvers ríkis. Slík ákvörðun er sem sé meðmæli, ekki bindandi, og hefur ekki forgang gagnvart lagaramma hvers ríkis fyrir sig.  Og aftur skal ítrekað að ofangreindar áréttingar vegna Írlands eru lögskýringargögn og hluti af stofnsáttmála ESB sem slík.  Það þarf því ekkert að velkjast í vafa, nema menn endilega vilji trúa því sem betur (eða verr) hljómar.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 00:38]

Sjá einnig spurningar og svör um Lissabon-sáttmálann á vef ESB:

Does the Treaty create a European army?

No. Military capabilities remain in national hands. The Treaty foresees that Member States can make available civilian and military resources to the Union for the implementation of its Common Security and Defence operations. However, any Member State has the right to oppose such operations and all contributions to them will be always on a voluntary basis.

A group of Member States who are willing and have the necessary capability will be able to undertake disarmament operations, humanitarian and rescue tasks, military advice and peace-keeping tasks. No Member State can be forced to participate in such operations.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 13.8.2010 kl. 01:09]

Það er alveg ótrúlegt, ótrúlegt, að sjá menn halda þessu fram.  Firrunni þarna.  Alveg bara ótrúlegt.  Eins og eg segi stundum, maður bara: Vá! 

Og svo fara menn að kvóta ummæli evr. ráðamanna um hinn ógurlega esb her - þá fila þeir á því grundvallaratriði, að það er allt í því samhengi sem skýrt er frá í stuttu útgáfnni að ofan.  Ákveðnar varnar og öryggissveitir sem ,,will be always on a voluntary basis."

Eg er margoft búinn að fara yfir þetta með svokölluðum andstæðingum esb - án árangurs.  Líka þetta með írland, að í raun var þetta bara árétting eða staðfesting á því sem fyrir lá.  Það hafa menn eigi heldur skilið - og virtir fjölmiðlar á íslandi töluðu um að írar hefðu fengið sérstaka undanþágu o.s.frv.

Það er í raun alveg sérstakt rannsóknarefni hve sumir á ísl. eru langt útí móa varðandi ESB.  Meina,  sko núna  2010.  Internetið og svona.  Það er eins og menn kunni ekki að leita sér upplýsinga eða kunni ekki að greina rusl frá raunverulegum staðreyndum - eða vilja það ekki.  það er líka möguleiki.   Að þeir vilji það ekki.  

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 01:16]

Lissabonsáttmálinn setur ákveðinn ramma utan um þróun Evrópusamrunans á næstu árum, þar með talið á sviði varnar- og öryggismála.

Verði sá rammi nýttur að verulegu leiti (og ýmsir þungavigtarmenn, m.a Angela Merkel kanslari Þýskalands hafa lýst Því yfir opinberlega að þeir telji það æskilegt markmið) þá verða herir aðildarríkjanna einn heildstæður herafli að öllu nema nafninu til.

Írar hafa vissulega rétt til þess á pappírunum að hafna þátttöku í Evrópuhernum þegar hann kemst á koppinn. Á pappírunum áttu þeir líka kost á að hafna Lissabonsáttmálanum eins og hann leggur sig. Við vitum öll hvernig það endaði.

Írum var á sínum tíma hótað pólitískri einangrun, annars flokks aðild að sambandinu o.s.frv. nema þeir samþykktu sáttmálann. Fjölmargar þjóðir kæra sig ekki um að taka þátt í gríska björgunarpakkanum (framkvæmdastjórnin hótar nú aðgerðum gegn Slóvökum) o.s.frv.

Þegar Evrópuherinn lítur dagsins ljós munu öll smáríki taka þátt. Þau geta ekki staðist þrýstinginn sem stærri ríkin geta beitt.

[stefán Pálsson (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 01:29]

Auglýsingaherferð Ungra bænda var vanhugsuð, því hún gerði að aðalatriði möguleikann á að ESB taki upp herskyldu í framtíðinni. Líkurnar á slíku eru afar litlar, enda hneigðin frekar sú meðal aðildarlanda ESB að afnema herskyldu í heimalandinu - hvað þá meira. Það má því telja það ansi fjarstæðukenndan spádóm að Evrópuher með herskyldu allra aðildarríkja verði að veruleika í bráð.

Umfjöllun þín um Íra og Lissabonsáttmálann er hins vegar villandi. Hernaðarmálin voru ein meginástæða þess að Írar felldu Lissabonsáttmálann í fyrra skiptið. Ástæða þess að úrslitin urðu á annan veg í seinna skiptið var óttinn við yfirvofandi þjóðargjaldþrot, en ekki sú að menn hafi verið svo sáttir við þá hermálavarnagla sem slegnir voru (og nota bene, sumir hverjir sem sérákvæði Íra, sem ekki munu standa nýjum aðildarríkjum til boða). - Nema að Ísland geri sérkröfu um að fá varnarmálapakka Írlands í aðildarviðræðum, eins og ég hef reyndar mælt fyrir án þess að fá neinar undirtektir.

Ég er líklega frekar óvenjulegur VG-liði að því leyti að ég hefði í flestum meginatriðum getað sætt mig við ESB - fyrir Dyflinnarsáttmálann. Eftir hann get ég hins vegar ekki skrifað upp á bandalagið og það snýr einvörðungu að hermálunum. Ég óttast það ekki að Ísland verði skikkað til að senda óviljuga syni sína og dætur til hernaðaraðgerða á vegum ESB (það er langsótt) - en hins vegar sé ég ekki betur en að bandalagið stefni að því að geta orðið virkur stríðsaðili á sama hátt og t.d. NATO.

Þannig eru meiri líkur en minni á að ESB-landið Ísland yrði virkur aðili að stríði á sama hátt og það varð með stuðningsyfirlýsingunni við stríðið í Írak - hvort sem það hefði einum manninum fleira eða færra á vettvangi.

[Eysteinn Kristjánsson (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 02:10]

Ég var um það bil að fara að æsa mig yfir þessu og skrifa, en Ómar Bjarki tók af mér ómakið, skrifaði nánast hið sama og ég hefði gert.

Breytir því þó (því miður) ekki, að þetta er almennt attitjúd, sérstaklega hjá yngsta og elsta fólkinu - svo furðulega sem það kann að hljóma. Rök og staðreyndir hrökkva af bæði unglingum og gamalmennum eins og vatn af gæs, bónaðri teflon gæs jafnvel.

Íslendingar munu ALDREI samþykkja aðild að ESB. Það mun alltaf verða ignorant 3-4% muns meirihluti sem trúir því statt & stöðugt (og VILL bara trúa því og engu öðru) að ESB sé nýtt "Þriðja ríki" og Ísland myndi tapa sjálfstæði sínu við að ganga í það :(

[Gunnlaugur Ingvarsson (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 09:34]

Það er alveg hárrétt ályktað hjá Eysteini Kristjánssyni, hér að ofan. 

Ísland mun aldrei ganga ESB helsinu á hönd.

Þjóðin er að upplagi skynsöm og mikill meiirhluti hennar mun því algerlega hafna ESB aðild. 

Sem betur fer fyrir land okkar og þjóð !

[ragnar (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 11:15]

Ég mæli með því að menn sem ekki hafa þekkingu á þessu sviði, eins og ég, lesi Grein Tryggva Hjaltasonar sem líklegast er okkar helsti fagmaður í öryggismálum og útskrifaður sem Dúx frá Embry Riddle skólanum í USA. Hér er grein Tryggva um ESB hervæðinguna

http://www.mbl.is/mm/gagnasafn/grein.html?grein_id=1341644&searchid=f9796-7e59-52819

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 11:30]

Hans: Mér finnst full mikil nauðhyggja í þessu hjá þér, sem þyrfti frekari rökstuðning.

Stefán: Þakka gott og málefnalegt innlegg, það er svona umræða sem við þurfum.

Mér sýnist á texta stofnsáttmálans eins og hann nú stendur, að athugasemdir Íra vegna varnarmálastefnunnar séu að nánast öllu leyti í þeim texta sem ég þýddi; sérstakir viðaukar (Annexes) Írlands eru ekki viðamiklir.  En það er reyndar fróðlegt að skoða þessa viðauka, þar sem hinar ýmsu þjóðir skýra sína afstöðu til hugsanlegra álitaefna, en þeir eru óaðskiljanlegur hluti stofnsáttmálanna.  Slíkir viðaukar hafa fullt lagagildi til allrar framtíðar, nema nýir textar verði samþykktir í framtíðinni af öllum aðildarþjóðum.

Mér finnst vel athugandi að Ísland taki undir sömu eða svipuð sjónarmið og Írar í okkar aðildaryfirlýsingum/viðaukum.  Strangt til tekið gæti það verið óþarfi, en ef slíkt róar þá sem mestar áhyggjur hafa af herskyldu eða slíku, er það vel til vinnandi.

Lissabon-sáttmálinn gefur óneitanlega í skyn að ESB haldi þeim möguleika opnum að varnarsamstarf innan þess komi í stað NATO-samstarfs einhvern tíma í framtíðinni.  Mér finnst það ekki alveg óviðfelldin tilhugsun.

En varðandi það sem þú nefnir, Stefán, um þátttöku í einstökum aðgerðum, þá sé ég ekki að við séum á nokkurn hátt verr sett innan ESB en við erum í dag.  Þátttaka hverrar þjóðar innan ESB er alltaf valfrjáls, en samkvæmt ákvörðunum sem verður að taka samhljóða.  Í dag erum við peð innan NATO og með þann möguleika fyrir hendi, eins og dæmin sanna, að Halldórar Ásgrímssynir og Davíðar Oddssynir ákveði einhliða þátttöku okkar í Íraksstríðum framtíðar, án þess að spyrja nokkurn.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 11:33]

Ragnar: Það þarf áskrift að greinasafni MBL til að opna hlekkinn sem þú sendir.

[ragnar (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 11:38]

Hér er grein Tryggva fyrir þá sem ekki eru áskrifendur af Morgunblaðinu og láta sér nægja að lesa einungis fréttablað 1000milljarða útrásarvíkingsins.

Mánudaginn 19. júlí, 2010 - Aðsent efni

Hervæðing Evrópusambandsins

Eftir Tryggva Hjaltason: "Evrópusambandið hefur verið í farvegi hervæðingar í nokkurn tíma. Umræða um ESB hér á landi þarf að taka mið af þessari þróun."

Umræðan um hernaðarlegt eðli Evrópusambandsins er lífleg þessa daganna og birtist grein eftir Semu Erlu Serdaroglu í Morgunblaðinu hinn 14. júlí sem ber heitið „ESB – hernaðar- eða mannúðarsamband?“ þar sem lítið var gert úr hervæðingu Evrópusambandsins og talið ólíklegt að sameining herafla ESB-ríkja myndi nokkurn tímann eiga sér stað. Evrópusambandið (ESB) hefur hins vegar verið í farvegi hervæðingar í dágóðan tíma. Miðað við eðli sambandsins og vilja þess til aukins áhrifamáttar í heimsmálum kemur sú þróun sem farið verður yfir hér að neðan ekki á óvart.

Áhrifamiklir menn innan ESB hafa margsinnis viðrað opinberlega þá hugmynd að sambandið kæmi sér upp evrópskum her. Gott dæmi er yfirlýsing Franks-Walters Steinmeier, þá utanríkisráðherra Þýskalands, um að stefna ætti að sameiningu herafla ESB-ríkja í einn Evrópuher. Rökstuðningur Walters var sá að slíkur her yrði sá „annar öflugasti í heiminum“ og þar af leiðandi öflugt „pólitískt stjórntæki“. En kanslari Þýskalands Angela Merkel, forseti Frakklands Nicolas Sarkozy, utanríkisráðherra Ítalíu Franco Frattini og fyrrum forsætisráðherra Belgíu Guy Verhofstadt hafa öll opinberlega lýst yfir áhuga á sameiginlegri varnarstefnu fyrir ESB. Frakkar hafa stungið upp á sameiginlegri flugmóðurskipadeild ESB og var hvítskýrsla Frakka um varnarmál mjög skýr í þeim efnum að stefna ætti á sameiginlegar Evrópuhersveitir innan ESB. Þá hafa Frakkar einnig rætt mikilvægi þess að sameina vopnaiðnað Evrópuríkja. Loks eru í gangi mörg verkefni sem snúa að þessari þróun og má þar m.a. benda á evrópsku þungalyftu-áætlunina (European heavy lift program). Skýrasta dæmið um þá undirbúningsvinnu sem er nú í fullum gangi við hervæðingu ESB er þó vafalaust Lissabon-sáttmálinn. Greinar 27 og 28 í sáttmálanum leggja grundvöll að því að koma á fót Evrópuher. Þá leggur Lissabon-sáttmálinn einnig línurnar að þróun sameiginlegrar varnarmálastefnu fyrir Evrópusambandið. Í dag kristallast þessar greinar í 42. grein sáttmálans um Evrópusambandið (Treaty of European Union). Hér hafa aðeins verið tínd til nokkur dæmi er snúa að hervæðingu Evrópusambandsins.

Í dag er samanstendur ESB af 27 aðildarríkjum sem árið 2007 vörðu samanlagt 308 milljörðum dollara í varnarmál skv. tölum frá Evrópsku varnarmálastofnuninni. Á eftir Bandaríkjunum eru þetta næsthæstu útgjöld í heiminum til hernaðarmála en þrátt fyrir þetta ber Rússland meiri hernaðarþunga á alþjóðavettvangi heldur en ESB. Ein lykilástæða þess er sú að framlögum til hernaðarmála í sambandinu er skipt á 27 vegu sem eru hvorki skipulögð né undirbúin sameiginlega nema að örlitlu leyti. Þetta er veikleiki fyrir Evrópu þegar kemur að varnarmálum og þýðir að samlegðaráhrif allra þessa útgjalda verða í raun í lágmarki og er mikill fjölverknaður stundaður í evrópskum varnarmálum. Þess vegna er fullkomlega eðlilegt fyrir samband eins og Evrópusambandið að stefna að heildstæðari og sameiginlegri hernaðaráætlun sem kæmi m.a. fram í sameiginlegum her.

Grunnvinnan fyrir þetta ferli er langt á veg komin. Grein Semu fór ekki yfir þá þróun sem bent er á hér að ofan en tók hins vegar fram að ESB væri t.d. öflugt í þróunarverkefnum. Það má vel vera en það breytir því ekki að ESB er í sinni núverandi mynd að stefna að því að gera sig meira gildandi á hernaðarsviðinu. Þess vegna á undirritaður erfitt með að skilja hvernig hægt er að halda öðru fram þegar fyrirliggjandi gögn eru skoðuð. Íslendingar munu vissulega þurfa að taka afstöðu til þessa málaflokks eins og annarra þegar kemur að því að vega og meta kosti og galla Evrópusambandsaðildar.

Höfundur er öryggismála- og greiningarfræðingur.

[Þórhallur Ólafsson (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 12:22]

Þegar talað er um afstöðu okkar íslendinga til ESB, er nauðsynlegt að greina til hvaða mála hún tekur, stjórn-, efnahags- eða menningarmála. Það leikur enginn vafi á, að við erum evrópsk þjóð með sterkar rætur í samevrópskri menningu ( auk þess sem við sjálfir lagt til nokkurn skerf ). Það liggur því í hlutarins eðli, að menningarlegt samband okkar vi ESB getur ekki rofnað og ber reyndar að styrkja frekar en hitt. En vegna menningarinnar þurfum við ekki að ganga í ESB. Hvað efnahagsmálin varðar er annað uppi á teningnum. ESB hefur rekið stífa markaðs- og frjálshyggju af sama tagi og átti stóran hlut í hruninu fyrir tveimur árum. Ættum við að taka þann þráðinn upp aftur, eigandi auk þess á hættu að auðlindirnar, sem eiga að vera stoð komandi kynslóða til viðalds frjáls og fullvalda þjóðríkis, myndu að öllum líkindum hverfa úr eign þjóðarinnar, og eftir sæti hnípin þjóð á bónbjörgum. Utanríkismálastefna ESB lætur ekki mikið yfir sér og er helst fólgin í Því að fylgja Bandaríkjunum að málum. Hvað hermál bandalagsins áhrærir, þá er NATO látið sjá um þau mál. ESB er ekki ekki fýslilegur kostur fyrir íslendinga, hvort heldur þeir eru kallaðir yngri eða eldri gæsir eð hvað heita þeir sem eru þarna á milli ?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 12:35]

Ragnar: Það er óneitanlega dálítið kostulegt þegar Morgunblaðið og aðrir sem hafa verið aðdáendur og verjendur NATO um áratuga skeið ala á gagnrýni á ESB á þeirri forsendu að það sé hernaðarbandalag! Ég skal taka mark á slíkum málflutningi þegar honum fylgir jafnframt að Ísland eigi að segja sig úr NATO.

En efnislega varðandi grein Tryggva, þá er engin viðbót í henni við það sem hér var sagt að ofan. Augljóslega eru mörg Evrópuríki í dag með heri. Sameiginlega varnarmálastefna ESB gengur út á að samþætta varnarmál þeirra þjóða sem það kjósa, í því skyni að minnka skæklatog og sérvisku og nýta þá fjármuni sem þegar er varið í þessu skyni betur. Mér þykir það kostur en ekki galli að varnarmálastefna færist í auknum mæli frá einstökum aðildarlöndum og undir sameiginlegan hatt, þar sem allar ESB-þjóðir eiga möguleika á aðkomu að ákvörðunum. En meðan það er ljóst að Íslendingar, Írar og aðrir geta sagt sig frá þátttöku, sé ég ekki hvernig þetta gerir stöðu Íslands verri en hún er í dag - frekar að áhrif okkar aukist en hitt, fari úr því að vera engin í að vera allt að 1/28.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 12:46]

Þórhallur: Já, við erum vissulega hluti af hinni evrópsku menningarheild og eigum þar heima í samstarfi fullvalda ríkja á jafnréttisgrundvelli, ekki með aukaaðild eins og nú er í gegn um EES.

ESB hefur ekki rekið stífa markaðs- og frjálshyggju, öðru nær.  Stefna ESB á sviði efnahagsmála hefur að mestu leyti mótast af því að staðla og slípa hinn innri markað með afnámi viðskiptahindrana, en jafnframt með sameiginlegu, öflugu regluverki.  Það regluverk nær m.a. til neytendaverndar, umhverfismála, starfsemi á fjármálamarkaði og fleiri atriða sem eru samræmd í stað þess að vera mismunandi í 27 löndum.  ESB byggir á hugmyndafræði um blandað hagkerfi þar sem hagsmuna heildarinnar er gætt, og ég hygg að fáir mundu samsinna því að þar réði óheft frjálshyggja ríkjum (frekar en annars staðar enda óframkvæmanleg í reynd).

Það hverfa engar auðlindir úr eign þjóðarinnar við inngöngu í ESB.  Á sviði orkuauðlinda verður alls engin breyting miðað við það sem nú er með EES.  Á sviði sjávarútvegs göngum við inn í sjávarútvegsstefnuna sem gengur út á sjálfbæra nýtingu fiskistofna og samninga um deilistofna sem ganga á milli lögsaga aðildarríkja.  Kvótum úr staðbundnum stofnum verður áfram úthlutað 100% til Íslands.  Hugsanlegt er að við munum fá einhvers konar áréttingu eða viðauka í aðildarsamningi okkar þar sem þetta er gert kýrskýrt.

Utanríkismálastefna ESB gengur einmitt ekki út á fylgispekt við Bandaríkjamenn og NATO, þvert á móti (sem fer í taugarnar á sumum Mogga/hægrimönnum).

Full aðild að ESB í stað aukaaðildar í gegn um EES færir Íslendingum marga kosti, þar sem sá stærsti er sennilega evruaðild og seta við borðið þar sem ákvarðanir eru teknar um stór framtíðarmál Evrópubúa og mannkyns alls.  Spurningin er hvort kostirnir vega þyngra en gallarnir.  Í mínum huga er skýrt að svo sé, og ég vona að aðrir komist að sömu niðurstöðu eftir að hafa kynnt sér málið rækilega.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 13.8.2010 kl. 12:48]

Er hægt að finna þessa ,,ískyggilegu yfirlýsingu"  Hr. Steinmeier á netinu?  Man ekki í svipinn að hafa sé akkúrat þetta eða vitnað í þetta (og er þó ýmsu vanur)

[Haraldur Olafsson (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 12:53]

Goðan dag

Vigbunadarskylda aðildarrikja er skyr i Lissabonsattmalanum.  Framhja þeirri staðreynd verður ekki komist með hartogunum.  Halda Evroputrubodarnir ad thau fallstykki seu sjalfvirk eda verdi monnud med sjalfbodalidum fra Irlandi?  

Malflutningur sem midar ad thvi ad Evropusambandid se ekki og verdi ekki herveldi er oheidarlegur utursnuningur, en i samraemi vid annad sem ur ranni trubodsins kemur.  

Thad er langt fyrir nedan virdingu Vilhjalms ad gerast malpipa thessa auma lids.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 13:00]

Haraldur: Nei, skyldan er alls ekki skýr, eins og ég hef tíundað skilmerkilega. Þvert á móti er skýrt að Írlandi ber engin skylda til að láta af hlutleysisstefnu sinni, taka þátt í aðgerðum eða fjármagna varnarmálastefnu. Það sama mun geta gilt um Ísland. Einnig er skýrt að engin herskylda er fyrir hendi eða verður tekin upp. Þetta er ekki "útúrsnúningur", heldur lagatextinn eins og hann liggur fyrir. Ég veit ekki hvernig hægt er að færa fram rök með skilmerkilegri hætti en hér er gert.

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 13:02]

Vilhjálmur: Það svigrúm sem Írar hafa og áréttað er í yfirlýsingunni gildir aðeins svo lengi sem ekki fæst fram einróma samþykki í leiðtog/ráðherraráðinu fyrir því að taka upp sameiginlegar varnir.

Nicolas Sarkozy, Angela Merkel og Silvio Berlusconi, meðal annarra, hafa lýst því yfir að stefna beri að stóreflingu hernaðarþáttar ESB. Merkel og utanríkisráðherra hennar, Guido Westerwelle, hafa gengið svo langt að tala um herafla undir stjórn Evrópuþingsins (og þar með algjörlega sjálfstæðan frá aðildarríkjunum).

Með gildistöku Lissabonsáttmálans er komin lagarammi utan um þróun þessa verkefnis.

Trúir þú því í raun að Írland og Ísland gætu staðið lengi við þá afstöðu að neita stórríkjunum um einróma samþykki þegar á reynir?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 14:00]

Hans: Já, slíkt samþykki myndu Írar og Íslendingar að sjálfsögðu aðeins veita að uppfylltum þeim skilyrðum sem við kysum að setja fyrir því.  Við erum fullvalda þjóðir og það er ekki í spilunum að neyða okkur til neins sem við viljum ekki gera, svo einfalt er það.  ESB-samstarfið gengur ekki út á slíka hugmyndafræði og hefur aldrei gert.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 13.8.2010 kl. 14:51]

Já já.  Það er nú svo.  Margt í mörgu eins og gengur.

Þegar Tryggvi nefnir Hr. Stænmæer, þá er hann eflasust að meina ræðu Hr. Westerwelle - sem vinsælt var um tíma að vitna í og slíta úr samhengi út og suður með mörgum OMGum.  Hún er hérna þessi  ræða:

http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Infoservice/Presse/Reden/2010/100206-bm-muenchen.html

Bara sorrý, fyrgefiði, en eg feila alveg að sjá voðalegheitin.  Heilt yfir er hún algjörlega í samræmi við þar sem kemur fram í 3. innleggi á þessum þræði, spurningar og svör um ESB. Hann er að tala um efnið í nákvæmlega því samhengi sem þar er rakið í stuttu útgáfunni.

Veit  ekki en - eg verð bara ekkert hræddur við lesturinn!

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 13.8.2010 kl. 15:06]

Vitaskuld eru skiptar skoðanir innan ESB um varnarmálin eins og önnur mál, en það sem máli skiptir er að það eru engar þjóðir skuldbundnar til að taka þátt í þeim málaflokki umfram eigin vilja.

[Tryggvi (IP-tala skráð) 13.8.2010 kl. 18:12]

Hressandi umræður hér í gangi um Evrópusambandið. Það kann ég að meta, sérstaklega ef umræðurnar eru málefnalegar, enda tel ég það gífurlega mikilvægt að Íslendingar ræði þetta málefnalega þessa dagana. Mér var bent á að hér hafi verið vitnað í og rætt um skrif mín í Morgunblaðið vegna ESB-Hervæðingar umræðunar og vil ég þess vegna svara þeim ályktunum sem voru dregnar af þeim skrifum mínum: Ómar Bjarki dregur þá ályktun hér að ofan að ég sé að meina ræðu Hr. Westerwelle þegar ég skrifa um yfirlýsingar fyrrum utanríkisráðherra Þýskalands Frank-Walter Steinmeier. Þetta finnst mér undarlegt ásökun og fylgja henni ekki rök en í greininni er ég að vísa í Hr. Steinmeier og má m.a. finna vísun til þess hér:  http://www.thetrumpet.com/index.php?q=5145.3405.0.0  og hér: http://euobserver.com/9/26107    Það sem ég vildi benda á með greinarskrifum mínum í Morgunblaðið hvernig sem fólk kann að taka því (nota þessir rök með eða gegn aðild) að þá er það að ég tel fullljóst að Evrópusambandið er í farvegi hervæðingar (eins og grein mín sem hefur verið afrituð hér að ofan kemur niður á) og þurfa Íslendingar að taka tillit til þeirra þróunnar þegar kemur að því að meta kosti og galla Evrópusambandsins.  Vilhjálmur: þú hefur vissulega unnið ötullega að því að afla upplýsinga (og þýða) úr Lissabon sáttmálanum. Það sem gerðist þar var vissulega athyglisvert en tel ég það mun merkilegra heldur en að Írar fengu í gegn ákveðið undanþáguatkvæði í varnarmálum að Evrópusambandið skuli hafa vanvirt úrslit lýðræðislegra kosninga á eins afgerandi hátt og þeir gerðu með Lissabon kosninguna og vakti það ugg hjá mér um starfshætti sambandsins. Mér fannst þessi kosning senda þau skilaboð frá Evrópusambandinu að: „ef að þið eruð ekki sammála okkur, þá höfum við aðra kosningarbaráttu og setjum meiri pening í auglýsingar og setjum meiri þrýsting þar til þið kjósið niðurstöðu sem er okkur til heilla“! Þetta hef ég miklar áhyggjur af, varðandi aðkomu ESB að Íslandi í aðildar ferlinu. En þess vegna finnst mér líka mjög gott að hér og annars staðar fari fram málefnalegar umræður. Vilhjálmur að lokum, í ljósi þess að þú teljir að grein mín hafi engu að bæta við yfirferð þína, langar mig að spyrja hvort að þú getir ekki verið sammála út frá yfirferð minni að ESB sé í farvegi hervæðingar? Ég á ekki við að ESB ætli að herskylda fólk, heldur eins og ég segi að ESB sé í farvegi hervæðingar? Takk kærlega fyrir, hafði mjög gaman að lesa yfir umræðurnar hérna, þær eru líflegar og að mestu málefnalegar (amk eins mikið og getur orðið hér á blogginu) Þetta er lifandi mál sem allir Íslendingar þurfa að vera opnir fyrir og leyfa sér að íhuga báðar hliðar.

Tryggvi Hjaltason

[Gísli Ingvarsson, 13.8.2010 kl. 19:37]

Íslendingar skv stjórnarskrá vilja hlutleysi ef til hernaðaátaka kemur. Samkvæmt samningum við Nato erum við skyldugir til að verja félagsríki sem á verður ráðist.

Við skulum síðan sjá hvað kemur fram í aðildarviðræðuðunum. Ómerkingurinn Tryggvi býr til sögu sem hann birtir í opinberu málgagni andsinna til að þjóna ævintýra þörf sinni sem var ekki fullnægt í barnæsku. Það er náttúrulega ekkert málefnalegt við það að benda á linka.

Það veit engin hvernig ævintýrin enda fyrr en þau eru úti. Það er langt þangað til að ESB samstarfið líður undir lok en það getur gerst. Allt er í heiminum hverfult. Það er bara ekki á vísann að róa segir máltækið. Eigum við þá að hætta að róa?

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 13.8.2010 kl. 20:57]

Tryggvi, reyndar var eg alveg búinn að sjá þessar klausur - en verð að viðurkenna að mér datt eigi í hug að þú færi að byggja aðalafstöðu þína eða framsögu alla og undirbyggingu undir hve ógurlegur ,,ESB herinn" væri í grein í sjálfum mogga - á þessum greinarstúfssamsuðum.  Verð að segja það. 

Euobservers og thetrumpet.  Veit ekki.

Furthermore feila eg að sumu leiti að sjá kvótuð 2-3 orða ísl tilvitnanir og ennfrekar er enska upphafsheimild öll hin óljósasta og ekkert á byggja í raun.

Þarna hefur Hr. Stænmæer að öllu líkindum verið tala í nákvæmlega sömu línu og kemur fram í 3 innleggi hér á þræðinum - og allir ráðamenn hingað til sem eg hef séð vitnað til og ef frumheimildir eru athugaðar - eru að tala í þeiri línu!  Það er bara þannig.  Það er farið alveg yfir í aðalatriðum og stuttu máli hvað er um að ræða með Lisbonsáttmála þessu viðvíkjandi.

Sko, eigi veit eg hvort eg sé vaskari en aðrir menn - en í hvert skipti er ég skoða hvað liggur að baki fullyrðingum fólks um hinn ógurlega ,,ESB her"  að þá verð ég bara ekkert hræddur!

[Dingli, 13.8.2010 kl. 22:54]

Ég svo aldeilis..?!..gáttaður!! Þvílík blekeyðsla. Nagararnir í Brussel yrðu heldur en ekki kátir, að sjá svona einfalt mál skapa svo mikla vinnu.

1oo þúsund skeinisrúllur af regluverki, tilskipunum og túlkunum, megið þið lesa og rúlla í allar áttir mín vegna.

Því eitt veit ég, verði Ísland í ESB þegar ESB-her verður stofnaður, verða skyldur okkar þar þær sömu og allra annarra. OG hversvegna ætti svo ekki að vera, getið þið svarað því með skynsamlegum rökum? JÁ. . NEI, NEI, hingað og ekki lengra! SKO, ömmusystir mín á fullt af barnabörnum í Danmark hringið bara í það lið allt saman, því heitt elskuð börn friðelskandi þjóðar ættu nú ekki annað eftir en læra aga, komast í frábært form og læra að vinna saman sem heild, treysta félögunum og sjá heiminn, eins og Sammi frændi segir.

Og þegar heimsstyrjöld múbbana við framþróun mannlegrar skynsemi hefst,(sennilega innan 10-12ára) pökkum við okkur í baðmull og felum börn okkar í mysukerjum, meðan ykkar vinna (vonandi) þetta ljóta stríð út í heimi. 

Ávextina megið þið svo alveg senda okkur heim, við skulum borga flutninginn  

[Hólmfríður Bjarnadóttir, 14.8.2010 kl. 02:32]

Mér fannst auglýsing Ungu bændanna svo fáranleg að mér datt ekki í hug að neinn mundi trúa þessari vitleysi.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 15.8.2010 kl. 15:27]

Tryggvi: Takk fyrir innleggið.  Þú talar um vanvirðingu við lýðræðislegar kosningar vegna Lissabon-sáttmálans og átt þá væntanlega við Írland.  Sínum augum lítur hver á silfrið; ég lít svo á að írska þjóðin hafi ekki verið sátt við orðalag sáttmálans í nokkrum atriðum, aðallega hvað varðar hlutleysið og varnarmálastefnuna; hún hafnaði því samningnum í atkvæðagreiðslu eins og hún hefur rétt til.  Þá stöðvaðist allt Lissabon-ferlið því allar þjóðir sambandsins verða að samþykkja breytingar á stjórnlögum þess - staðreynd sem Íslendingar mega ekki gleyma.   Eftir ferli þar sem greint var hvar hnífurinn stæði í kúnni, áréttingar gerðar og viðaukar samdir við sáttmálann, sbr. ofangreint, þá fór hann að nýju í þjóðaratkvæðagreiðslu og var þá samþykktur með 2/3 atkvæða.  Mér finnst þetta fremur sýna lýðræðislegt ferli heldur en hitt, en um það getum verið sammála um að vera ósammála.

Varðandi orðalagð "að vera í farvegi hervæðingar" þá má aftur kalla hlutina mismunandi nöfnum eftir smekk.  Eins og ég skil stefnuna þá er fyrst og fremst verið að skipuleggja varnarmál þeirra aðildarþjóða sem hafa her á annað borð, þannig að samstarfið sé meira og að tiltækar séu sveitir undir stjórn ráðherraráðs ESB - sem þarf alltaf að vera einróma samþykki fyrir að beita, og þá í samræmi við stofnsáttmála SÞ.  Það er með öðrum orðum verið að búa til nýtt "stjórnsýslustig" ofan á varnarmálastjórn hvers lands fyrir sig, en það stjórnsýslustig beitir sveitum og búnaði sem fyrir eru í aðildarlöndunum.  Ég held að strategían sem liggur að baki sé að gefa Evrópu smám saman sjálfstæðari varnarmálastefnu sem er óháðari Bandaríkjunum (NATO), og finnst sú viðleitni ekki þurfa að vera til hins verra.

Annars er forvitnilegt að vita hvort þú, Tryggvi, sért á móti hervæðingu yfirleitt eða bara meintri hervæðingu ESB?  Hver er afstaða þín til NATO, og veru Íslands í því bandalagi?

Gísli: Það kemur reyndar ekki fram í stjórnarskrá Íslands að landið sé hlutlaust í hernaði.  En vissulega mætti ræða hvort slíkt ákvæði ætti þar heima.  Aðild að ESB útilokar a.m.k. ekki slíkt eins og sjá má af fordæmi Íra.

Dingli: Athugasemd þín er of samhengislaus til að ég sjái mér fært að svara henni.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 15.8.2010 kl. 23:55]

Dingli, P.S.: Ég sé að þú hefur áhyggjur af væntanlegri heimsstyrjöld Múmínálfanna (múbbana [svo] eins og þú kallar þá).  Slíkar áhyggjur eru að mínu mati að mestu ástæðulausar, en vissulega hjálpar að ESB hefur góðan aðgang að sérfræðingum frá Finnlandi og Svíþjóð í málefnum þess þjóðflokks, ef allt færi á versta veg.

[Tryggvi (IP-tala skráð) 17.8.2010 kl. 00:26]

 

[Tryggvi (IP-tala skráð) 17.8.2010 kl. 00:33]

Vilhjálmur: Já svei mér þá mér sýnist við bara vera sammála um þetta eftir allt saman, amk miðað við niðurlag þitt hér að undan! En eins og ég tek fram í greininni þá finnst mér þetta fyllilega eðlileg þróun hjá Evrópusambandinu þ.e. að það skuli hervæðast og þróast í þá átt, enda stefnir og hefur allt stefnt þangað í langan tíma, mér finnst þeir meira að segja full svifaseinir í þessu öllu saman. 
Það sem ég vildi benda á í greinini var að Íslendingar ættu að taka tillit til þess að þeir væru m.a. að taka afstöðu til þess að vera hugsanlega að ganga inn í samband sem verður einnig af hernaðarlegum toga og hernaðarlegs eðlis að öllum líkindum innan fárra ára.
Þú spyrð mig um afstöðu mín gagnvart hervæðingu yfirleitt. Ég veit ekki alveg hvernig ég get svarað því almennt, vegna þess að þetta er svo misjafnt eftir stað og stund. Getur átt vel við hér en ekki þar. En afstaða mín varðandi varnarmál Íslendinga t.d. er ósköp einföld: ég tel að Ísland sé engan vegin hæft til að verja sig sjálft hernaðarlega (og veit ég ekki um neinn sem telur að svo sé) og þurfum við þess vegna að gera eins og við höfum alltaf gert og vera í bandalögum og tryggja öryggi okkar í gegnum diplómatískar leiðir (en öryggi okkar í dag er í raun þannig "tryggt"). 
Með framangreindum forsendum vil ég því bestu fáanlegu vernd og er í dag ekki nokkur vafi að hana er að fá frá Bandaríkjunum, það er ekki nokkurt ríki sem stenst þeim snúning í dag á hernaðar sviðinu. Þess vegna tel ég að í gegnum varnarsamning okkar við Bandaríkin og að vissu leyti veru okkar í NATO sé staða Íslands "tryggð" á fremur þægilegan hátt (þ.e. við fáum mikið fyrir lítið, og það er kristaltært að mínu leyti).
Mér finnst persónulega varnarsamningurinn verðmætari en vera okkar í NATO, en þetta kemur að mörgu leyti út á það sama enda eru vígtennur NATO í dag Bandaríski herinn.
Varðandi upphaflegu færslu þína og niðurlag hennar um að Íslendingar muni aldrei senda afkomendur sína í Evrópuher, þá myndi ég ekki þora að vera svo beinskeittur í máli, enda er aldrei hægt að útiloka herkvaðningar né breytingar stjórnsýslegs eðlis innan ríkja eða ríkjasambanda komi upp erfiðar aðstæður á alþjóðavettvangi. Mér finnst þróun Evrópusambandsins rétt eins og þróun Bandaríkjanna gefa ýmis dæmi þessu til stuðnings. 
En ég hef hins vegar ekki áhyggjur af herkvaðningu í dag eða næstu 2-3 árin í ESB, það verður hinsvegar mjög áhugavert að fylgjast með því hvernig ESB kemur til með að þróa þetta ferli sem er hafið enda virðist áhugin fyrir því hjá valdamiklum aðilium innan þess vera talsverður.
Kærar þakkir fyrir góðar umræður og afsakaðu seint svar
Kveðja
Tryggvi Hjaltason 

[Dingli, 17.8.2010 kl. 19:47]

Haha, góður Vilhjálmur!  Samhengislaust-kannski, en taldi þó meiningu mína komast til skila.

EF, við göngum í ESB og ESB stofnar sameiginlegan her, þá yrði það okkur til skammar að skorast undan því að vera með.

Hvers vegna ættu aðrir að leggja sig í hættu við að verja okkur ef við neitum sjálf að taka þátt í því?  Þiggjum ávextina, en erum of góð til að tína þá.

Hugmyndafræðileg umræða um hvort hernaðarbrölt geti af sér eitthvað gott, er svo annað mál.