Erlendar skuldir - stóra myndin

Með hjálp góðra manna hef ég stillt upp væntanlegum afborgunum af höfuðstól og vaxtagreiðslum af erlendum lánum þjóðarbúsins næstu árin.  Hér er um að ræða grófa samantekt sem byggð er á fyrirliggjandi gögnum frá Lánasýslu ríkisins, ársreikningum orkufyrirtækja og sveitarfélaga, og upplýsingum um fjármögnun nýju bankanna.

Tölurnar eru í milljörðum króna, á föstu verðlagi og gengi.  Vextir af erlendum lánum eru reiknaðir sem áætlaðir raunvextir í viðkomandi gjaldmiðli.  Reiknað er með 88% endurheimtum af Icesave og að raunvextir af Icesave-lánum verði 4% (þ.e. 1,55% erlend verðbólga að meðaltali í GBP og EUR).  Endurheimtur úr búi Landsbankans byrja fyrst að berast 2011 eins og Seðlabanki gerir nú ráð fyrir.

Hæst ber toppinn á næsta ári, 2011 - um 350 milljarðar - sem helgast af stórum afborgunum af núverandi lánum ríkisins og að hluta orkufyrirtækja.  Þennan topp þarf að greiða með aðstoð AGS og nágrannaþjóða, eða fara í greiðsluþrot ella.

Fjólubláu reitirnir sýna Icesave-afborganir, en þær hefjast 2016 og standa í 8 ár.  Eins og sjá má eru þær ekki stóri vandinn í heildarmyndinni.  Mikilvægast er að tryggja gott samstarf við og fá hjálp frá AGS og nágrannalöndum til að komast í gegn um skaflana sem framundan eru.

Góðu fréttirnar eru hins vegar þær að líkanið, sem að baki þessum tölum stendur, sýnir að við eigum að komast í gegn um brimgarðinn, og vinna niður erlendar skuldir, fáum við til þess ráðrúm.  Meira um það í næstu bloggfærslum.

Athugasemdir

[Einar Björn Bjarnason, 20.1.2010 kl. 23:45]

Þetta verður að setja í samhengi við stöðu hagkerfisins, þ.e. getu þess til hagvaxtar. En, um þessar mundir, er sú geta einmitt mjög alvarlega sköðuð.

Þetta er einmitt stóra málið - því þ.e. einmitt hinn alvarlegi skaði á hagvaxtargetu hagkerfisins, sem veldur því, að skuldabyrðin er orðin fullkomlega óviðráðanleg.

Þakkir annars fyrir skýra og góða framsetningu.

Nánar um hvað ég á við, sjá nýjustu umfjöllun mína:

Stórsköðuð geta hagkerfisins til hagvaxtar, veldur því að skuldir landsmanna eru og verða óviðráðanlegar. En, Samtök Atvinnulífsins vara við minnstu innlendu fjárfestingum síðan landið varð lýðveldi!

Kv.

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 20.1.2010 kl. 23:55]

Það er áhugaverð tegund málflutnings að nota væntanlegar afborganir af lánum frá AGS sem rök fyrir nauðsyn þess að taka lánin.

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 00:08]

Við þetta má svo bæta að það hefur alltaf legið fyrir að ef heimturnar úr Landsbankanum verða 88% og ef raunvextir verða ekki nema 4% þá sleppum við með skrekkinn.

Það er hinsvegar ekkert gefið með það.

Hvers vegna ætli það sé að Bretar og Hollendingar eru ekki viljugir til þess að kaupa kröfuna í Landsbankann fyrir vissa upphæð upp í Icesave-kröfur sínar? Þeir ættu að vita að það myndi liðka mjög fyrir ef framvinda mála yrði fyrirsjáanlegri. Ætli þeir séu svona vitlausir?

[Nafnlaus (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 00:10]

Það er óneitanlega sérstakt að setja greiðsluferilinn upp eina og sér án þess að setja hann í samhengi við væntan hagvöxt og viðskiptajöfnuð.

 Það er vissulega hægt að reikna þetta dæmi þannig út að hægt sé að komast hjá greiðslufalli ef að hagvöxtur verði góður hér á landi, afurðaverð í erlendri mynt hátt og að ríkið hirði allan gjaldeyri sem skapast hjá einkageiranum og ekki komi til neinnar endurfjárfestingar hjá einkageiranum til þess að stuðla að hagvöxt.

 Og þann útreikning hefur verið haldið að ríkisstjórninni.  

[Hólmfríður Bjarnadóttir, 21.1.2010 kl. 00:15]

Þakk þér fyrir þessa samantekt Vilhjálmur. Ætla að leggast betur yfir þetta þegar næsta færsla er komin

[Nafnlaus (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 00:16]

Annað - það vita allir um þessar tölur Þorsteinn. En það er í raun og veru villandi að setja slíkar tölur fram nema sem hlutfall af einhverju raunhæfu mati á áætluðunum tekjum ríkisjóðs. Jón Daníelsson gerði það í umfjöllun í Mogga fyrir nokkrum viku og það var sláandi að ætla að þeir sem telja þetta gjörlegt geri ekki ráð fyrir nokkurri fjárfestingu hér á landi né frekari lántöku til þess efla framleiðni enn frekar.

[Þórhallur Kristjánsson (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 00:34]

Ég er ekki eins svartsýnn á stöðuna og þú þótt IceSave samningurinn verði felldur.

Í dag á Seðlabankinn gjaldeyrisforða fyrir tæplega 500 milljarða. Lífeyrissjóðirnir eiga erlendar eignir fyrir 520 milljarða. Þannig er hægt að líta á að landið eigi rúmlega 1000 milljarða í gjaldeyriseignum.

Landsvirkjun hefur verið að styrkjast mikið undanfarið og það kæmi mér ekki á óvart að þeir geti endurfjármagnað sig sjálfir á ágætis kjörum. Einnig eiga þeir drjúgan gjaldeyrissjóð til þess að mæta komandi endurfjármögnun.

Þegar búið er að greiða skuldir 2o11 koma vaxtagreiðslur til með að lækka verulega. Á síðasta ári var afgangur af vöru og þjónustuviðskiptum uppá um 120 milljarða. Þegar erlend lán eru greidd niður og vaxtagjöld lækka þá verður það til þess að við fáum jákvæðan viðskiptajöfnuð upp á tugi milljarða á ári. Það gæti jafnvél slagað upp í 100 milljarða.

Sá afgangur mun nýtast til þess að ganga upp í greiðslur vegna 2012.

Ef orkufyrirtækin geta ekki fjármagnað sig sjálf væri ekki óeðlilegt að lífeyrissjóðirnir mundu lána þangað peninga í gjaldeyri og fá greitt til baka í gjaldeyri. Ég mundi ekki telja það mikla áhættu fyrir lífeyrissjóðina þar sem orkufyrirtækin eru með örugar tekjur í gjaldeyri.

Þegar búið er að greiða niður erlendu lánin r 2012 þá koma vaxtagreiðslurnar til með að lækka all verulega. Ef gengið verður svipað og það er í dag er líklegt að viðskiptajöfnuðurinn verði mjög jákvæður sem mundi þá styrkja gjaldeyrisforða Seðlabankans. Þannig væri hægt að greiða af erlendum lánum fyrir 2013. Eftir það erum við komin fyrir vind.

Ef engin önnur lán mundu bjóðast gætu lífeyrissjóðirnir komið til hjálpar. Þannig held ég að við munum komast hjá því að fara í greiðsluþrot þótt við mundum ekki fá nein önnur lán sem er alls ekki víst að gerist þrátt fyrir að við höfnum IceSave.

Það er að vísu eitt vandamál eftir sem ég held að sé ekki inni í tölunum þínum en það er krónueign útlendinga. Það er ástæðan fyrir gjaldeyrishöftunum. Við gætum því ekki aflétt gjaldeyrishöftunum af næstu ár. Það vandamál yrði að leisa síðar og væri til dæmis hægt að skattleggja útgreiðslu gjaldeyris þegar höftunum væri létt eftir nokkur ár.

Miðað við að allt fari á vesta veg og engin lán berist sem mér þykir harla ólíklegt að gerist þá fer Ísland ekki í greiðsluþrot þótt IceSave verði hafnað.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 21.1.2010 kl. 00:36]

Hans: AGS lánin, og lán nágrannalanda, eru að sjálfsögðu ætluð til að mæta gjaldeyrisþörf til skamms tíma, og svo þarf að borga þau aftur til lengri tíma.  Það liggur í hlutarins eðli.  Og svo má nefna að þörfin fyrir forða er hluti af herkostnaðinum við krónuna.

Það er ekki hægt að gera sérstakan díl við B&H um að hirða eignir Landsbankans vegna þess að það er andstætt gildandi gjaldþrotalögum á Íslandi og færi gegn hagsmunum annarra forgangskröfuhafa, sem ættu þá rétt á skaðabótum.  Þetta ferli verður að hafa sinn gang samkvæmt lögum.

Nafnlaus: Þetta er bara fyrsti skammtur; bloggformið leyfir ekki mjög stóra skammta af upplýsingum, texta og grafík í einu.  Í framhaldinu er ætlunin að skoða hina hlið peningsins, þ.e. hvernig unnt er að greiða þessar skuldir niður.  En það ber að hafa í huga að ekki er aðeins verið að tala um ríkissjóð í þessu sambandi, heldur alla stærstu aðila sem skulda erlendis og geta sett þrýsting á krónuna með afborgunum og vaxtagreiðslum.  Og ný erlend fjárfesting er að sjálfsögðu til bóta, skilar gjaldeyri inn í landið, lagar gjaldeyrisjöfnuðinn og styrkir stöðu krónunnar.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 21.1.2010 kl. 00:44]

Þórhallur: Þakka skýrt og málefnalegt innlegg.  Það er margt rétt athugað í því sem þú segir, en áhættan er líka talsverð og langtímaáhrifin á lánshæfismat ríkissjóðs og vaxtakjör eru ófyrirsjáanleg.  Það er einnig ólíklegt að Seðlabankinn haldi 500 milljarða gjaldeyrisforða sínum til lengdar ef farið er í stríð við AGS og Norðurlönd; hluti af forðanum kemur frá þessum aðilum og gæti verið dreginn til baka ef í harðbakkann slær, enda værum við þá ekki að standa við skilyrði áætlunarinnar (Letter of Intent) sem Davíð Oddsson og Árni Mathiesen skrifuðu undir í nóvember 2008.

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 00:49]

Það er hægt að framselja þeim kröfuna án þess að hringla nokkuð með eignir inni í búinu.

Það var nú einu sinni þannig sem bresk og hollensk yfirvöld komust yfir kröfur í búið til að byrja með, þau greiddu út innistæður og eignuðust hluta í forgangskröfu innstæðueigandans á móti (og svo nýjar og jafn réttháar forgangskröfur eftir að Svavar og félagar höfðu lokið sér af). 

[Einar Björn Bjarnason, 21.1.2010 kl. 00:59]

Þórhallur - skuldahliðin, er einungis önnur hlið málsins.

Miðað við hinn alvarlega skaða á hagvaxtargetu þjóðarbúsins sem er til staðar, þá vantar alveg í þinn rökstuðning, að gera ráð fyrir hvernig í ósköpunum, þetta gengur upp - með nær engan hagvöxt næstu 15 ár.

En, það hlýtur að vera augljós niðurstaða, í ljósi allra þeirra bremsa sem eru nú virkar samtímis, á getu hagkerfisins til vaxtar.

Þú þarft þá, að gera ráð fyrir samfelldri röð risavaxinna erlendra fjárfestingaverkefna næstu 15 árin - öll á skalanum Kárahnjúka/Reyðarál verkefnið.

Því, þú ert ekki einungis að vinna upp litla getu til hagvaxtar, heldur í raun getu sem er neikvæð núna og næstu misserin. Þannig, að stærð verkefnanna þarf, að setja mínus í plús.

Þess vegna, mun eitthvað risavaxið þurfa að vera í gangi á hverju ári, næstu 15 árin.

Kv.

[Nafnlaus (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 01:08]

Jú ég átta mig á því að þú getur ekki komið með fulla gagnagreiningu á málinu í einni bloggfærslu.Og þú átt hrós fyrir að nota fyrirliggjandi gögn til þess að setja þau inn í Excel og birta á bloggi þínu.

En það er margbúið að reikna þetta og það skiptir engu máli hverjir koma að málum, niðurstaðan er alltaf sú sama: Það hefur ekkert hagkerfi þolað jafn háa greiðslubyrði sem hlutfall af tekjum ríkisins án þess að í óefni hafi farið. Reyndar koma ekki jafn háar tölur við sögu í þjóðargjaldþrotum síðari ára.

Þetta eru sögulega staðreyndir. Rétt eins og tölurnar sem liggja fyrir eru staðreyndir - sveigjanlega staðreyndir reyndar samanber nýlegar hagtöluútgáfur SÍ.

Túlkunin á þessum staðreyndum er undir hverjum og einum komið og ég bíð spennt eftir að þú komir með lausnina sem færum hagfræðingum hefur yfirsést og verð á refresh takkanum á bloggi þínum næstu daga.

[Þórhallur Kristjánsson (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 01:22]

Einar

Afhverju þurfum við svona mikinn hagvöxt ? Í dag erum við að draga úr neyslunni. Við ætlum ekki að kaupa eins marga bíla og undanfarin ár og ekki eins mikið af allskonar dóti sem hægt er að vera án. Við þurfum að spara.

Íslendingar eru búnir að vera á neyslufyllerí undanfarin ár og nú er komið að að timburmönnunum og að greiða til baka. Það er gert með því að minnka neysluna og halda tekjunum eins háum og hægt er.

Góðærið undanfarin ár var fjármagnað með lánum en ekki sparnaði. Því þarf að breyta.

Að vísu kemur það til með að hafa í för með sér eitthvað atvinnuleysi en það þarf alltaf átak til þess að ná sér upp úr algeru hruni eins og varð hér.

Ég við stilla þjóðarbúið af miðað við þann vöru og þjónustujöfnuð sem við getum fengið. Það á að miða krónuna við að hún sé rétt skráð þegar viðskiptahallinn er núll. Peningastjórnin á að miðað við það.

Þegar við erum búin að greiða erlendar skuldir fer krónan aftur að styrkjast. Það verður þá að passa að missa ekki tökin á þessu aftur. Viðskiptahallinn má aldrei fara mikið yfir núllið.

Við eigum einungis að taka erlend lán í stórframkvæmdir sem gefa gjaldeyristekjur til baka. Þannig er hægt að taka slíkar framkvæmdir út fyrir sviga.

Því segi ég að það er hægt að hafa íslenska krónu í viðskiptum á Íslandi ef peningastjórnin er nógu öguð. 

[Einar Björn Bjarnason, 21.1.2010 kl. 01:33]

Þórhallur - ef þú ert að tala um, að greiða einungis með afgangi af erlendum viðskiptum, þá þarf sá afgangur að vera töluvert hærri en nú er gert ráð fyrir.

En skv. núverandi plani, er þetta blandað þ.s. gert er ráð fyrir umtalsverðum hagvexti 3,6% frá 2013 sem ég tel fullkomlega óraunhæft - 50 milljarða árlegri tekjuaukningu ríkissjóðs næstu 10 árin og síðan milli 160-180 milljarða afgangi af utanríkisverslun.

Þ.s. tekjur ríkisins verða þá verulega lægri en gert er ráð fyrir og einnig tekjur atvinnulífs; þá þarf að bæta upp muninn með utanríkisversluninni.

Ef við erum að tala um tekjur af utanríkisverlsun um cirka milli 550-600 milljarðar, þá erum við að tala um þörf fyrir e-h nálægt 50% afgang.

Þá þarftu að stilla gengi krónunnar, verulega lægra held ég en í dag - um einhverja prósentutugi.

Atvinnuleysi, verður þá mælt í prósentutugum.

Fólksflótti sá mesti í Íslandssögunni.

Lifskjör sennilega e-h nálægt því sem þau voru í kreppunni hérlendis upp úr 1968.

-----------------------------

Ég held að það yrði uppreisn "for completely sure".

Kv.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 21.1.2010 kl. 11:03]

Hans: Það er nákvæmlega það sem gert var, eins og þú segir sjálfur.  Breski innlánstryggingasjóðurinn FSCS og hollenski seðlabankinn eignuðust (flestar) kröfur innistæðueigendanna og halda þeim til streitu gagnvart þrotabúinu, sem forgangskröfum.  Það er hinn lögformlegi og eðlilegi ferill.  Um hliðstæðu krafna B&H og TIF er ég sammála þér, þar virðist hafa verið gefið eftir að óþörfu.  Hugsanlega er sá feill upphaflega sök stjórnar Tryggingasjóðsins, ekki samninganefndarinnar.

Nafnlaus: Já, sínum augum mun hver líta á silfrið.  En við skoðum þetta bara og rökræðum málið.  Endilega vertu dugleg á Refresh... ;-)

[Doddi D (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 11:16]

Hvernig liti myndin út ef við skiluðum AGS lánunum og tækjum Icesave út?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 21.1.2010 kl. 11:31]

Þá færum við í greiðsluþrot á næsta ári, gætum sem sagt ekki greitt upp stórt evrubréf ríkissjóðs sem er á gjalddaga þá.  Lánshæfi ríkissjóðs færi þá í D (Default) - sem þýðir að enginn lánar okkur á venjulegum mörkuðum - og við þyrftum að banka upp á í Parísarklúbbnum.  Þá væri með nokkrum rétti hægt að segja að sjálfstæðið og fullveldið væru fyrir bí, í bili a.m.k.

[ragnar (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 12:35]

Villi, varðandi þetta sem Doddi segir þá gleymir þú því að Samfylkingin á Íslandi gæti óskað "FORMLEGA" eftir því við Samfylkinguna í Noregi (Stoltenberg) um að fá 10BNOK (1.3B EUR) lán til td 2018 á td 3% vöxtum. Með því láni gæti Seðlabanki íslands gert tilboð (mandtory bid) um að kaupa Desember 2011 EURO bréfið sem er uppá 1BEUR á .90EUR (gengið er 90cent í dag) eða 900mEUR. Þannig værum við búin að þurrka út þessa hraðahindrun og værum "clear for takeoff"...Skilyrði Norðmanna við þessu láni gæti verið að erlendur sáttasemjari væri fengin til að leysa ICESAVE deiluna. Með þessu gætum við stöðvað AGS áætlunina, en tökum það sem við höfum fengið og þannig losnar um þann óþolandi þrýsting sem verið hefur þaðan. Eftir þessa aðgerð myndu lánshæfisfyrirtækin hækka sitt lánshæfismat á íslenska Ríkið.

[Doddi D (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 12:41]

Prófaðu að setja myndina upp aftur og þá án lána frá AGS og Norðurlöndunum. Gerðu ennfremur ráð fyrir að Orkufyrirtækin geti séð um stóran hluta sinna lána. Taktu síðan lán hjá lífeyrissjóðunum fyrir afborguninni 2011. Hvernig liti grafið þá út?

[Gunnr (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 12:42]

Þakka góða framsetningu Vilhjálmur.

[þg (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 12:51]

Stendur til að bjóða upp á Excel skjalið sem liggur þessari mynd til grundvallar?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 21.1.2010 kl. 13:23]

Doddi: Þetta þýddi að lífeyrissjóðirnir þyrftu að selja meirihluta erlendra eigna sinna og lána ríkissjóði, sem aftur þýðir að lífeyrissjóðirnir ættu orðið mest allt sitt undir ríkinu - þá væri Ísland í reynd að færast í þá átt að ríkið (skattgreiðendur framtíðar) stæði undir lífeyriskerfinu.  Og orkufyrirtækin þyrftu þá að endurfjármagna sig sjálf á mjög óhagstæðum og óvinveittum markaði.  Þetta er hugsanlega gerlegt, en áhættan og óvissan er mikil.

ÞG: Hugsanlega á síðari stigum, ég er að vinna líkanið áfram og fljótlega gæti verið gott að fá álit, ábendingar og endurbætur í samræmi við "open source" hugmyndafræði.

[Doddi D (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 13:31]

Lífeyrissjóðirnir eru stofnaðir með lögum frá Alþingi. Iðgjöldin eru innheimt með valdi í krafti laga. Þetta eru ekki frjálsir sjóðir. Þetta eru í raun samfélagslegar eignir. Það er hæpin hugsun að skilja í sundur efnahag landsins og stöðu lífeyrissjóðanna. Ef efnahagslífið er sterkt, munu lífeyrissjóðir styrkjast og öfugt. Þannig að hagsmunir lífeyrissjóðanna eru nákvæmlega þeir sömu og hagsmunir ríkissjóðs. 

Það er klárlega öruggasta leið sem við getum farið, að taka lán hjá lífeyrissjóðunum. Hjá okkur sjálfum. Það myndi leysa öll okkar vandamál. Þegar upp er staðið eru þetta allt skattpeningar. 

[Andri Haraldsson (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 14:06]

Vilhjálmur-

Mér finnst athyglisvert að þú skoðar þetta einungis til 12-13 ára. Það væri einnig mikilvægt að skoða graf sem sýndi jafngreiðslufyrirkomulag (e. amortization schedule) yfir lengri tíma. Í raun væri lógískt að bera saman langtíma (20-30) ára amortization á heildarskuldum þjóðfélagsins miðað við vaxtakjör sem reikna má með við mismunandi aðstæður (e. scenarios).

T.d., væri athyglisvert að bera saman greiðslubyrði heildarlána miðað við fjármögnun landsins sem ‘investment grade,’ eða í ‘junk status.’ Ef við gefum okkur að það að fara ekki að þeim leikreglum sem við höfum samþykkt í samstarfi við norðurlöndin og AGS myndi ýta okkur í ‘junk status,’ þá er hægt að bera saman mismun langtíma vaxtakostnaðar eftir því hvernig Ísland bregst við.

Varðandi greiðslugetu þjóðfélagsins, þá vona ég að allir geti verið sammála um að miðað við þá uppbyggingu sem landið hefur verið í á langtíma mannvirkum (virkjanir, göng, húsnæði, etc.) þá er eðlilegt að reikna með langtíma greiðslu á þeim fjárfestingum. Magn skammtíma endurfjármögnunar er mikilvægt út frá skammtíma greiðslusjónarmiði, en það er ekki eins mikilvægt þegar litið er á að Ísland er þjóð sem skilar miklum virðisauka. Það sem verður erfitt á Íslandi er sú aðlögun að þessi virðisauki getur ekki lengur farið að jafnmiklu leyti í neyslu, eða óarðbærar fjárfestingar ríkisins (eins og göng sem engin keyrir um). En það keyrir úr hófi fram að stefna í greiðsluþrot fyrir þær sakir.

Hlakka til að sjá fleiri samantektir frá þér. Væri ágætt ef hægt væri að taka þessar tölur og sprauta þeim eins og mótefni beint í æðar þjóðarinnar.

[Þórhallur Kristjánsson (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 14:09]

Það er ekki rétt að við færum í greiðsluþrot þótt við mundum skila láninu frá AGS

Mér sýnist miðað við myndina að lánið frá AGS sé um 250 milljarðar. Ef því væri skilað ætti Selabankinn um 240 milljarða eftir. Við það að skila AGS láninu lækka vaxtagjöldin verulega þannig að viðskiptajöfnuðurinn mundi styrkjast. Stóra greiðslan á næsta ári er seint á árinu. Við hefðum því rúmlega eitt og hálft ár til þess að safna gjaldeyri með viðskipta og þjónustujöfnuði.

Stærstu greiðslurnar vegna 2010 eru lán orkufyrirtækja. Ef þetta er lán Landsvirkjunnar þá eiga þeir fyrir þessum greiðslum. Ef þetta er lán OR þurfa þeir að fá endurlánað frá lífeyrissjóðunum eða Seðlabankanum.

Seðlabankinn ætti alltaf eftir rúmlega 200 milljarða þegar kemur að stóru greiðslunni seint á árinu 2011 plús það sem við söfnum vegna viðskiptajafnaðar á þessu og næsta ári sem gæti orðið töluvert.

Um 60 milljarða sem koma til greiðslu á næsta ári eru lán til orkufyrirtækja. Ég held að Landsvirkjun standi það vel að þeir geti endurfjármagnað sig sjálfir. Ef þeir geta það ekki þá væri ekki óskynsamlegt að lífeyrissjóðirnir mundu lána þeim. Það yrði ekki óhagstætt fyrir lífeyrissjóðina þar sem Landsvirkjun greiðir til baka í gjaldeyri.

Þegar búið greiða þetta mikið til baka af gjaldeyrislánum kemur viðskiptajöfnuðurin til með að bjarga okkur árið 2012. Öryggisventillin væri að fá lán frá lífeyrissjóðunum. Í þessari upptalningu hef ég ekki horft á þann möguleika að hægt væri að fá lán frá erlendum ríkjum öðrum en frá ESB.

Það er því ekki rétt að við förum hlaupandi til Parísarklúbbsins þótt við mundumskila láninu frá ASG

[gummih, 21.1.2010 kl. 14:53]

Þú rekur þarna varnagla við nokkra óvissuþætti í þessu. Að upphæðirnar séu í krónum, þetta miði við fast gengi og að þú notist við áætlaða raunvexti.

Nú virðist tvennt vera nokkuð ljóst, gengið mun alls ekki haldast fast yfir tímabilið og erlendar verðbólguspár fram til 2023 eru ekki beint haldfast reipi.

Ef hugmyndin er að miða við áætlaða raunvexti, verðum við þá ekki líka að taka tillit til rýrnunar erlendra tekna landsins m.v. verðbólgu viðeigandi gjaldmiðla? 

Mér þætti mjög áhugavert að sjá þessar tölur settar örlítið öðruvísi fram til að minnka óvissu.

Hafa allar upphæðir í erlendum gjaldmiðli því þegar öllu er á botninn hvolft þá er það greiðsluflæðið í erlendri mynt sem mestu máli skiptir, beint eða óbeint. Það væri til dæmis hægt að umreikna allt yfir í SDR, það gæti verið viðeigandi. (eða bara vogahlutfall þröngrar viðskiptavogar SÍ http://sedlabanki.is/lisalib/getfile.aspx?itemid=7554). Hitt atriðið er að ég held að það væri betra að miða við uppsetta vexti til að taka út óvissuna varðandi verðbólgu í viðkomandi löndum - enda mun verðbólgan að hluta til jafnast út þar sem þá þyrfti með réttu að miða við "raunverðmæti" gjaldeyristekna landsins á komandi árum. Ég hugsa að við fengjum hreinskilnari mynd af útlitinu þannig.

Annars er mjög áhugavert að sjá þetta svona - 2011 er mest áberandi og mikilvægt að skoða vel mismunandi möguleikar til að tækla það.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 21.1.2010 kl. 15:31]

Gummih, ég reyni ekki að halda því fram að þetta séu nákvæm vísindi, en vonandi nógu nákvæm til að hægt sé að sjá stóru myndina og mynstrin og taka betri ákvarðanir en ella.

Þar sem módelið er allt í föstum krónum (föstu verðlagi og gengi), þá kemur í nákvæmlega sama stað niður hvort ég breyti því í SDR eða EUR eða einhvern annan gjaldmiðil - þá deilirðu bara í allar tölur með 196 (SDR) eða 184 (EUR). Erlend verðbólga væri reiknuð með sama hætti í því tilviki, þ.e. ef áfram væri unnið í föstu verðlagi.  Módelið er skýrast og einfaldast með þessari framsetningu.

Forsendur um gengi krónunnar koma inn í myndina þegar menn fara að velta fyrir sér hvernig eigi að greiða skuldirnar; þær eru ekki beinlínis nauðsynlegar til að gera sér grein fyrir hverjar skuldirnar eru á þessum tímapunkti.

[Kalli (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 15:44]

Vilhjálmur gætirðu birt töfluna á bak við grafið, svo að tölurnar sjáist?

[gummih, 21.1.2010 kl. 16:22]

Vilhjálmur: Ég skil þig, varðandi þessa mynd hér fyrir ofan þá breytir það sem ég er að tala um ekki mjög miklu nema hvað Icesave greiðslurnar myndu verða talsvert meira áberandi.

Það sem ég er að spá er bara að mér finnst þessar upphæðir segja okkur svo lítið. Aðrir hlutir eins og hreyfingar á krónu, viðskiptajöfnuður og vextir nýrra lána hafa svo mikil áhrif á greiðslugetuna og heildar greiðslubyrðina þegar upp er staðið. Og ef við ætlum að fá sanna mynd af stöðunni eins og hún er núna þá verðum við að geta horft á hvernig hún breitist með hreyfingu á krónu og öðrum aðgerðum. Með því að binda allt við krónu þá erum við ekki í raun að horfa á vandamálið sem blasir við heldur erum við mun frekar að horfa á vandamálið sem myndi blasa við ef við værum fastbundin við gengi Evru.

Svo skil ég bara greinilega ekki alveg þessa pæling að miða allt við raunvexti. Mér finnst það hljóma eins og óþarfa maus þar sem notaðar eru forsendur sem geta ekki talist mjög nákvæmar og gera því lítið annað en að auka óvissuna í tölunum - og ég myndi segja það spilla fyrir stóru myndinni.

Varðandi myntirnar þá bjóst ég bara við að í komandi póstum myndirðu fara út í hugleiðingar um þá kosti sem við höfum og þar spilar krónan ofsalega stórt hlutverk, með því að notast við erlenda mynt kristallast það líka aðeins betur að í stóru myndinni þá eru það tekjur og gjöld í erlendri mynt sem skipta máli og tekjur ríkissjóðs í krónum er stærð sem getur blekkt okkur. Auk þess sem það gefur manni tækifæri á að greina betur hvað gerist þegar krónan færist upp og niður. Ég er auðvitað ekki að segja þér neitt nýtt, þetta er bara smá pet peeve hjá mér þegar upphæðir erlendra lána eru allar reiknaðar yfir í krónur og svo framreiknað.

[Kalli (IP-tala skráð) 21.1.2010 kl. 18:05]

Bíð enn eftir töflunum, en mér sýnist að þú metir árlegar Icesave greiðslur vera í kringum 25ma á ári?

Það er *langt* frá áliti Jóns Daníelssonar á sömu skuld.

[Gísli Ingvarsson, 21.1.2010 kl. 22:14]

Fyrir tveimur árum síðan var ekki möguleiki að fá nokkurn íslending og ég segi og skrifa íslending til að taka upp umræðu um verðtrygginar á húsnæðislánum. Nei menn gengu ótrauðir í hvaða fjármálastofnun sem vildi lána þeim helst 100% af verðmæti eignar verðtryggt til 40 ára! Enginn hafði áhyggjur af áhættunni heldur. Þá spurði enginn hvað þetta myndi kosta þá framreiknað. - Ég hlýt því að fagna þessari nýlundu að menn pæla í afborgunum á lántökum ríkisins til 15 ára til að bjarga ca 11% af heildarskuldsetningunni.

Það er því von mín að þessi umræða kveiki loks þann neista skilnings hversu verðtryggingarákvæðin voru og eru fáránleg og eiga ekki framtíðina fyrir sér í heilbrigðu hagkerfi.- Bara svona til að bera saman. Hver myndi ekki hafa viljað fá húsnæðislán á 5.5% fastri rentu óverðtryggt til 20 ára?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 21.1.2010 kl. 23:30]

Kalli, Icesave-afborganir eru í þessu líkani frá rúmum 40 milljörðum 2016 niður í 32 milljarða árið 2023.  Summa þeirra er 290 milljarðar.  Athugaðu að þetta er á föstu verðlagi og krónum ársins 2010, þó án núvirðingar.  Raunvextir eru 4% og heimtur úr þrotabúi Landsbankans 88%.

[Agni Ásgeirsson (IP-tala skráð) 22.1.2010 kl. 07:21]

Fallega framsett línurit, en segir annars ekki mikið því það vantar alveg tekju og eignahliðina til að hægt sé að meta nettó áhrif Icesave.  

 Agni

[Kalli (IP-tala skráð) 22.1.2010 kl. 08:09]

Takk fyrir þær upplýsingar Vilhjálmur, en er möguleiki að fá gagnatöfluna?

[Þorri (IP-tala skráð) 22.1.2010 kl. 09:44]

Flott súlurit!

Hvernig væri að bæta inn á myndina línu sem sýnir framreiknaðar tekjur ríkisins miðað við sömu forsendur? Myndi það setja þessar upphæðir í skiljanlegra samhengi?

Það væri líka áhugavert að teikna upp önnur scenario sem fólk hefur nefnt hér í athugasemdunum og birta myndirnar hverja fyrir ofan aðra. Það ætti að auðvelda samanburð á þessum hugmyndum/forsendum.

[Egill Másson (IP-tala skráð) 22.1.2010 kl. 17:38]

Afar gagnlegt framlag hjá þér Vilhjálmur.  Geturðu upplýst hvað greiðslur vegna IceSave er hlutfallslega stór hluti heildargreiðslna á tímabilinu - með þeim forsendum sem gefnar eru?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 22.1.2010 kl. 21:27]

Er ekki með þetta við höndina Egill, en Icesave greiðslur eru þarna samtals 290 milljarðar, á 8 árum, sem er nokkuð minna en ríki og Landsvirkjun þurfa að greiða á næsta ári af erlendum lánum sínum.

[Einar Karl, 22.1.2010 kl. 22:10]

Sæll Vilhjálmur.

Af hverju munar svona miklu á heildar-Icesave greiðslum þínum (290 milljarðar) og Jóns Daníelssonar (507 miljarðar)? Er það af því reiknar með 1,55% meðalverðbólgu GBP og EUR og notast við 4% raunvexti í stað 5.5% nafnvaxta?

En er eitthvað vit í því? Ertu þar með að segja að krónan styrkist um 1.55% á móti GBP og EUR á ári?

En hvað ef verðbólga ISK er að meðaltali 2.5% meiri en í GBP og EUR, ætti þá að reikna með raunvöxtum 8% ??

Ég er ekki fyrst og fremst að gagnrýna heldur að reyna að skilja! :-)

[Einar Björn Bjarnason, 22.1.2010 kl. 23:59]

Jón Daníelsson, tekur vexti yfir lengra tímabil. En, það gerir hann, vegna þess að skilanefndin gerir nú ráð fyrir að cirka 1/4 eignasafnsins, verði enn í söluferli um einhver viðbótarár umfram þessi 8 sem Vilhjálmur Reiknar með.

En, að sjálfsögðu, er rétt að reikna með vöxtum, fyrir allt sölutímabilið - þ.e. allan þann tíma, sem gert er ráð fyrir, að sala eigna sé að borga niður lánið.

Kv.

[Guðný (IP-tala skráð) 23.1.2010 kl. 00:00]

Nú væri gott að eiga í ríkissjóði peningana sem fóru í að greiða innistæðueigendum peningamarkaðssjóða og innistæðueigendum banka upp í topp ásamt vöxtum og vaxtabótum bankainnistæðna. Ættum hreinlega fyrir skuldum næstu 3ja ára (í krónum reyndar en ekki gjaldeyri).

[Einar Björn Bjarnason, 23.1.2010 kl. 00:02]

Ég bíð enn eftir svörum frá Vilhjálmi um getu þjóðfélagsin til hagvaxtar.

En, einu svörin sem hann gefur virðast vera "skuldir okkar ekki að ráði hærri en sumra annarra" sem hann notar til að álykta, að þetta sé viðráðanlegt.

En, ég hef bent honum á, að ef geta viðkomandi hagkerfis til hagvaxtar er verulega sköðuð yfir e-h árabil - mjög greinilegt að sú geta er meira sköðuð en t.d. geta hagkerfis Bretlands til hagvaxtar - þá verða skuldir sem annars væru viðráðanlegar, óviðráðanlegar.

Ég hef ekki séð nein alvöru svör, við þessari spurningu.

Kv.

[Einar Björn Bjarnason, 23.1.2010 kl. 00:03]

Guðný - mistök Viðeyjarstjórnarinnar.

Kv.

[Guðný (IP-tala skráð) 23.1.2010 kl. 01:10]

Ég veit Einar.

Síðustu 3 (jafnvel fleiri) ríkisstjórnir hafa gert mistök á mistök ofan, spurning hvað það segir um úrelt flokkakerfi og landlæga spillingu í stjórnmálum hér á landi :(

Hvað ætli Viðeyjarstjórnarflokkarnir og ráðamenn innan þeirra hafi átt mikinn pening sem "bjargaðist" með því að láta okkur skattgreiðendur borga þann reikning?

[Einar Björn Bjarnason, 23.1.2010 kl. 01:12]

Góð spurning. Það gæti mjög vel verið, að menn hafi verið að redda kunningjum sínum.

Kv.

[Lúðvík Lúðvíksson, 23.1.2010 kl. 10:33]

Nú er bara að hvetja alla til að mæta á austurvöll í dag kl 15.

www.nyttisland.is

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 23.1.2010 kl. 14:42]

Einar Karl: Ég veit ekki hvernig Jón Daníelsson reiknar sitt dæmi en forsendur hans hljóta að vera mjög frábrugðnar mínum (og Seðlabankans og AGS), því það þarf mikið að koma til, svo að upphæðin verði 507 milljarðar (tala nú ekki um Daniel Gros sem gerir ekki ráð fyrir neinum endurheimtum úr Landsbankanum).

Í líkaninu eru allar upphæðir í krónum ársins 2010, sem sagt á föstu verðlagi þess tímapunkts.  Gagnvart þeim fasta punkti er mjög hóflegt að gera ráð fyrir árlegri verðbólgu upp á 1,55% í GBP og EUR.  Athugaðu að það skiptir engu máli hvaða gjaldmiðil við notum sem viðmiðun í fasta verðlaginu.  Þú getur breytt líkaninu í EUR með því að deila í allar tölur með 184 og það segir þér nákvæmlega það sama.

Sem sagt, ég gæti breytt líkaninu öllu í EUR (eða GBP) en forsendur Icesave útreikningsins myndu ekki breytast - evrur ársins 2010 eru sterkari en evrur ársins 2015 eða 2023, sem nemur innri verðbólgu í EUR í millitíðinni.  Ég vona að þetta skiljist, en þetta leiðir allt út frá þeirri forsendu að líkanið er á föstu verðlagi, ekki nafnupphæðum hvers árs.  Þess vegna eru allir vextir reiknaðir sem raunvextir, og hægt er að leggja saman tölur mismunandi ára á föstu verðlagi, sem annars væru epli og appelsínur.

Guðný: Það er misskilningur að ríkissjóður hafi kostað einhverju til að tryggja innlendar innistæður.  Neyðarlögin kostuðu ríkissjóð ekki neitt, a.m.k. ef þau halda (sem útlit er fyrir); nema þá óbeint sem kröfuhafa í gegn um TIF í Landsbankanum.  Hins vegar afstýrðu þau fullkomnu upplausnarástandi í þjóðfélaginu, sem upp hefði komið ef innistæður fólks, fyrirtækja og stofnana hefðu ekki verið 100% tiltækar.  Það var enginn annar valkostur í stöðunni og setning neyðarlaganna er eitt af því (kannski fáa) sem hægt er að hrósa stjórnsýslunni og pólitíkinni fyrir í hrunferlinu.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 23.1.2010 kl. 15:06]

P.S. Það er rangt hjá mér að neyðarlögin kosti ríkissjóð eitthvað sem kröfuhafa í gegn um TIF í Landsbankanum, því er þveröfugt farið.  Ríkissjóður tryggði hag TIF og sjálfs sín með neyðarlögunum, en annars hefði hann þurft að leggja fram risaupphæðir til tryggingar innistæðna.  Þetta var gert á kostnað almennra kröfuhafa í bönkunum, ekki ríkisins eða skattgreiðenda - heldur þvert á móti.

Nóta bene: Lilja Mósesdóttir er með ranga mynd af þessu í kollinum, ég veit ekki hvernig á því stendur, en þannig er það.

[Einar Björn Bjarnason, 23.1.2010 kl. 17:29]

Ef Vilhjálumur Þorsteinsson hefur áhuga á útreikningum Jóns Daníelssonar þá getur hann virkjað þennan hérna . Þá hleðst niður Ecxel skjal. Síðan er hlekkur á blaðagrein hans.

Kv.

[Einar Björn Bjarnason, 23.1.2010 kl. 17:38]

Þessar 507 milljarðar hans, eru heildargreiðslur.

"Af þessum miklu fjármunum eru aðeins 120 milljarðar greiðsla á höfuðstóli en 387 milljarðar fara í vexti."

Hann miðar við 88,2% endurheimtur, sem vonandi gengur eftir, en ég er þó ekki mjög bjartsýnn að sú verði reyndin.

Kv.

[Einar Björn Bjarnason, 23.1.2010 kl. 17:43]

Enn hefur þú Vilhjálmur Þorsteinsson ekki svarað sem skyldi, hvernig hagkerfi sem er í því sem kallað er á ensku "depression" á að fara að því, að standa undir skuldum.

Ég botna ekki í því, hvernig þið leyfið ykkur að skauta yfir það, hve alvarlega geta okkar hagkerfis til hagvaxtar er sköðuð.

En, þ.e. hin eiginlega ástæða þess, að mín skoðun er að efnahagsplan AGS og Seðlabanka, muni ekki geta gengið upp.

Hagvaxtartölur, verði hvergi nærri væntingum, né tekjutölur o.s.frv.

Þ.e. einmitt þetta, sem gerir þ.s. annars væri hugsanlega viðráðanlegt, að fullkomnlega óviðráðanlegu vandamáli.

Kv.

[Jón G. (IP-tala skráð) 24.1.2010 kl. 01:07]

Sammála Einari. AGS áætlunin mun ekki ganga upp. Bretar og Hollendingar eru á sömu skoðun og höfnuðu því fyrirvörunum í Icesave 1 lögunum.

[Einar Björn Bjarnason, 24.1.2010 kl. 01:22]

Áhugavert einnig, að þeir hafa ekki haft áhuga á að taka yfir eignir LB, þó þær kvá vera metnar á 88,2% af starfsmönnum LB.

Spurning, hvort Bretar hafi e-h annað mat á þeim, sem okkur er ekki kunnugt.

---------------------------------------

Vandi hagkerfisins:

• 50% fyrirtækja, skv. fréttum rétt fyrir jól, hafa fengið tímabundna lækkun greiðslubyrði - frysting/eða lækkun. En, hér er um sömu tilboð og almenningur hefur fengið.

• 2/8 fyrirtækja voru sögð skv. þeirri frétt, í vandræðum - sem væntanlega þíðir að ofangreindar aðgerðir voru ekki nægar.

• Þetta kemur heim og saman við, að skv. skýrslu AGS séu rúm 60% fyrirtækja, metin með ósjálfbæra skuldastöðu.

• Höfum einnig í huga, að skv. spá Seðló fyrir árið í ár, verða 40% heimila komin með ósjálfbæra skulda/eignastöðu fyrir lok árs.

• Ofan í þetta, er verið að hækka skatta og það mikið - sem eykur í samdrátt.

• Síðan eru vextir ennþá of háir miðað við aðstæður - sem einnig eykur samdrátt.

• Að auki, er fólk farið að flytja af landi brott, sem einnig eykur á samdrátt.

• Rétt fyrir helgi, kom fram hjá Samtökum Atvinnulífsins, að stefndi í að á árinu 2010 myndi verða minnst innlend fjárfesting frá því að landið varð Lýðveldi. Svona lagað, er kallað "depression".

• Það ætti öllum að vera ljóst, að mikil aukning atvinnuleysis er á leiðinni - og að tímabundin lækkun á greiðslum sem mörg fyrirtæki og einstklingar fengu á síðasta ári, einungis frestar vandanum, seinkar þeim samdrætti er ekki varð á síðasta ári þangað til e-h aðeins seinna - en, ekki verður hann umflúinn. En,ekki er nokkur séns á öðru, en stór prósenta þessara 60% fyrirtækja muni á endanum rúlla. Við höfum val um, að taka þetta út á skömmum tíma eða á löngum - þá annaðhvort mjög djúpa kreppu í tiltölulega skemmri tíma, eða langvarandi stöðnun ala Japan.

Allt heggur í sama knérunn, þ.e. getu hagkerfis okkar til hagvaxtar.

Allt ofantalið, dregur úr getu hagkerfisins til hagvaxtar, og allt er í gangi á sama tíma. Þetta þíðir á mannamáli, að ekki eru horfur á neinum umtalsverðum hagvexti hér á næstunni - en í reyn er innlenda hagkerfið í mínus fremur en á núlli. Einungis með mjög miklum erlendum fjárfestingum, er hægt að hífa hagkerfið tímabundið yfir núllið - þ.e. meðan á framkvæmdum stendur.

Kv.

[Einar Björn Bjarnason, 24.1.2010 kl. 18:43]

Jæja, Vilhjálmur, þú ert orðinn frægur. Stöð 2 var að fjalla um uppsetningu þína.

Kv.

[Andri Haraldsson (IP-tala skráð) 24.1.2010 kl. 19:11]

Smá gedankeneksperiment: Ef ríkið skuldar 100% af þjóðartekjum á 4.5% raunvöxtum sem greiðast í jafngreiðslum á 30 árum, þá er greiðsla hvers ár aðeins yfir 6% af þjóðartekjum =PMT(4.5%,30,100) --> 6.14. Skoðum hvað þetta er í rauntölum, gefum okkur að þjóðartekjur per mann á Íslandi séu um 45.000 USD (þetta er miklu lægra en t.d., mælt hér: http://www.globalpropertyguide.com/Europe/Iceland/gdp-per-capita). Þá væri greiðslan sem svaraði uþb. 200 USD per einstakling per mánuð [þeas. 45.000*(6.14%/12)]. NB. Þetta er ekki Icesave, þetta væru allar skuldir íslenska ríkisins, miðað við eðlilega langtímafjármögnun.

Til að setja þessa prósentu í samhengi, þá eyðir BNA um 5.8% af þjóðartekjum í hernaðar og þjóðaröryggi, Ísland eyðir innan við 0.5% Eins þá hefur verið metið að Ísland spari um 5% af þjóðartekjum á ári með því að nýta orku sem fæst innanlands.

Ef við komum svo aftur að skuldum ríkisins og hagvexti. Það þarf engann hagvöxt til að standa undir skuldum ríkisins. Hagvöxtur er ekki mælikvarði á verðmætasköpun þjóðfélagsins. Hann er mælikvarði á hversu mikið umsvif þjóðfélagsins (þ.e., veltan) hafa aukist. Aukning á veltu er ekki það sama og aukning á verðmætasköpun. Þvert á móti, þá getur aukin velta verið varasöm ef sú veltuaukning kemur til með lántöku til að byggja óarðbær mannvirki (eins og göng sem ekki eru notuð, eða einkahúsnæði sem er dýrara og ríkulegra en þjóðin þarf). Auðvitað þurfa skuldir og verðmætasköpun að haldast í hendur, en það efast enginn um að íslenskt þjóðfélag skapar miklu meiri verðmæti heldur en erlendu þjóðarskuldirnar eru.

Það sem þarf að gerast, og hefur gerst s.l. 15 mánuði, er að sú verðmætasköpun (economic value add) sem verður til á Íslandi þarf að fara í að borga niður skuldir. Ástæðan fyrir atvinnuleysi og aðlögun í hagkerfinu er sú að innflutningur dregst saman og alls kyns starfsemi sem áður var lífvænleg er það ekki lengur (vegna þess að þjóðin er að spara og/eða breyta neyslumynstrinu). Á hinn bóginn opnast núna ný tækifæri fyrir útflutningsstarfsemi og fjárfestingu erlendra aðila. Þessi umbreyting hagkerfisins er mjög erfið og getur reynt mjög á innviði landsins. Við sjáum öll þess merki á Íslandi.

Niðurstaðan af þessari litlu hugleiðingu ar einmitt ástæðan fyrir því að flestir sem hafa þekkingu á þessum málum telja að það sé kjánaskapur að láta almenning kjósa um Icesave. Það hlutfallslega litla mál, sem krefst mikillar þekkingar og reynslu til að skilja það, er betur leyst af þeim sem hafa þá þekkingu sem þarf til að skilja málavöxtu og tíma til að koma sér inn í málið. Það er ekki hægt að reikna með því að almenningur, sama hversu vel meinandi og menntaður hann er, hafi slíkan tíma.

En, vegna þess hversu mikið óöryggið er á Íslandi, og vegna þess hversu stjórnmálaöflin hafa fyrirgert trausti sínu, þá stefna íslendingar nú í að gera það dýrara að fjármagna rekstur alls þjóðfélagsins. Og þar með gera fyrirtækjum og einstaklingum erfiðara með að ganga í gegnum þær breytingar sem verða að eiga sér stað eftir að neyslubólan sprakk. Það sorglegasta er að allt þetta mas mun aðeins áorka því að fresta um nokkra mánuði því sem er óumflýjanlegt: að íslenska þjóðin taki á sig Icesave skuldbindingarnar.

[Magnús Í. (IP-tala skráð) 24.1.2010 kl. 20:15]

Vel gert að komast með þetta á Stöð 2 og þeir minntust ekki einu sinni á það að þú sért leppur Björgólfs Thors. Hlakka til að sjá hvað þú kemur með næst til varnar Bjögga og Icesave.

[Hrafn Steinarsson (IP-tala skráð) 24.1.2010 kl. 21:40]

Flott yfirlit. Ekki gætirðu bætt við Excel-sheetinu með tölunum og mögulega hvaðan þær eru fengnar?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 25.1.2010 kl. 00:15]

Magnús Í: Mér finnst ekki gaman að borga Icesave frekar en þér og hef lýst því áður á bloggi að Landsbankamenn voru alveg sérstaklega vondir í að reka banka, satt að segja í heimsklassa og rúmlega það.  En punkturinn er sá að það er fleira sem við þurfum að fást við næstu árin en Icesave, og sumt af því mun meira aðkallandi, svo sem hvernig við ættum að fara að því að borga 1,5 milljarð evra í desember 2011 án hjálpar frá AGS og nágrannalöndum.  Það þýðir ekki að skjóta sendiboðann, vandamálið hverfur ekki við það.

Hrafn: Excelinn kemur um leið og hann er tilbúinn í birtingarhæfri mynd.  En tölurnar eru fengnar m.a. frá www.bonds.is, ársreikningi Landsvirkjunar og OR, ársreikningi stærstu sveitarfélaga og úr Staff Report AGS.

[Guðmundur 2. Gunnarsson (IP-tala skráð) 25.1.2010 kl. 00:47]

Vilhjálmur.  Þú stundar dæmigerða ritskoðun sem aðeins sést frá ykkur Samfylkingarmönnum.  Hvað var rangt í innleggjunum frá mér, og hvers vegna treystirðu þér ekki að svara Jóni Daníelssyni í Morgunblaðinu þar sem hann birti sína grein fyrir 10 dögum?  Ég lít á þig sem enn einn Samfylkingarliðann í hlutverki þess sem er sendur til að ráðast á virtustu fræðimenn og reynt að gera þá tortryggilega, sem gerist alltaf þegar þeir koma með greinar sem gæta hagsmuni þjóðarinnar. Hagfræðiprófessor við einn virtasta viðskiptaskóla veraldar kann ekki að reikna er niðurstaðan í þetta skiptið.

Ertu ekki nátengdur Björgólfi Thór sem viðskiptafélagi og Samfylkingunni, sem eru þeir helstu hagsmunaaðilar að Icesave verði afgreitt eins og þú leggur til og að ekkert verði gert í að nákvæm rannsókn fari fram?

Það er ekki mikil reisn yfir því að fela gagnrýnina eins og hér og dæma fræðimenn óhæfa, í stað þess að opna þá umræðu í dagblaði þar sem hann getur svarað fyrir sig.  En þið Samfylkingaralfræðingar haldið að minnismiði er stjórnarskránni æðri, svo ekkert þarf að koma á óvart lengur.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 25.1.2010 kl. 01:34]

Guðmundur: Það verður æ erfiðara að henda reiður á þér.  Ritskoðun?  Eins og lesendur sjá er ég mjög seinþreyttur til vandræða hvað slíkt varðar.  Mogginn?  Það er eins dagsatt og Davíð er hárprúður, að ég sé ekki Moggann nema endrum og eins, og dytti ekki í hug að skrifa í hann grein.  Hefur Björgólfur Thor hagsmuni af því að Tryggingasjóður innistæðueigenda endurgreiði Bretum og Hollendingum lágmarkstrygginguna, sem þeir hafa lagt út fyrir?  Útskýrðu það fyrir mér.  Hef ég eitthvað sagt um rannsókn?  Ekki aukatekið orð.  Dæma fræðimenn óhæfa?  Það er vísindaleg aðferð að beita og þola gagnrýni, það eru léleg fræði sem ekki standast slíkt.

Reynum að eiga málefnalega rökræðu, það þarf meira af slíku á nýja Íslandi.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 25.1.2010 kl. 02:00]

Til upprifjunar, þá eru næstu gjalddagar erlendra lána ríkissjóðs (sem öll voru tekin fyrir hrun) eftirfarandi:

EUR 300m þann 22. september 2011

EUR 1.000m þann 1. desember 2011

EUR 250m þann 10. apríl 2012

[Einar Björn Bjarnason, 25.1.2010 kl. 02:24]

Ágætt að hafa þær dagsetningar.

Kv.

[Guðmundur 2. Gunnarsson (IP-tala skráð) 25.1.2010 kl. 03:53]

Vilhjálmur.  Þá skrifarðu bara grein í Samfylkingarfréttablaðið og Jón mun vonandi svara þér þar ef hann er ekki jafn ósáttur við það og þú við Moggann.  Málið snýst um að rétt skal vera rétt, og þín skylda hlýtur að vera að tala við Jón beint, ef þú telur þig þess verðan að segja honum til í reikningi og hvað þá hagfræði. Þið Samfylkingarmenn hafið nýtt þá þekktu áróðurstækni þegar virtustu fræðimenn innlendir sem erlendir, í lögum og hagfræði og núna ritstjórar og blaðamenn erlendra stórfjölmiðla, að gera þá tortryggilega og ausa þá skít, án þess að reyna að fjalla efnislega um hvað þeir segja.  Svarið klassíska að þeir "misskilja", "rangtúlka", "gera sér ekki grein fyrir" os.frv. os.frv... ruglið.  Núna á að gera betur og þar sem Samfylkingafréttamaðurinn Heimir Már fyrrum framkvæmdastjóri flokksins, kynnti "leiðréttingarnar" þínar á grein Jóns í fréttum Stöðvar2, undi að þú værir "einhver bloggari út í bæ", á þjóðin heimting að málið fari á ykkar ábyrgð inn á borð Jóns Daníelssonar hagfræðiprófessors.

Þetta svar þitt fannst mér mjög áhugavert, út frá því sem Þór Saari leggur ma. út frá í bloggfærslu í kvöld:

"Einar Karl: Ég veit ekki hvernig Jón Daníelsson reiknar sitt dæmi en forsendur hans hljóta að vera mjög frábrugðnar mínum (og Seðlabankans og AGS), því það þarf mikið að koma til, svo að upphæðin verði 507 milljarðar (tala nú ekki um Daniel Gros sem gerir ekki ráð fyrir neinum endurheimtum úr Landsbankanum). "

Þór Saari fjallar einmitt um þessi sérkennileg tengsl þín í bloggfærslunni, sem ég og gerði og þú hentir út og mikla þörf þína að reyna að gera mætustu fræðimenn tortryggilega sem hann orðar ma. svo: 

"Í frétt Heimis Más er vísað til bloggfærslu Vilhjálms sem hefur lagt sig fram um það í Icesave umræðunni undanfarna mánuði að setja fram algerlega marklausar og jafnvel villandi upplýsingar um málið.  Nýjasta bloggfærsla hans um skuldastöðuna er enn eitt dæmið um það."

Þingmaðurinn er hagfræðingur.  Þegar Icesave verður hafnað af þjóðinni og hún tekur málið úr höndum gjörspilltra stjórnmálamanna og flokka, fer málið vonandi fyrir dómstóla, og þá verður sett nákvæm lögreglurannsókn á málinu á öllum vígstöðum, þas. Bretlandi og Hollandi, þó líkurnar á að núverandi stjórnvöld geri allt til að hindra hana hér.  Rannsókn fyrir og ekki síður eftir hrun, og þá hvernig samningavinnan hefur farið fram.  Rannsókn sem Björgólfur Thor er örugglega ekki spenntur fyrir frekar en Samfylkingin eða aðrir 4flokkanna og allir alþingismennirnir sem hafa þrifist á stórkostlegum fjárgjöfum auðróna, með þessum líka árangri.  Jóhannes Björn sem heldur út vefsíðunni Vald.org skýrði afar vel í Silfri Egils hvers vegna dómstólaleiðin hugnast ekki þeim sem gæta hagsmuni Breta og Hollendinga. 

Að lokum ætla ég aðeins að skýra lögfræðina og lagalega skyldur embættismanna út fyrir þér, því þar hefur ekki beint riðið feitum hesti í skrifum þínum hingað til.  Svona þar sem ég er orðinn nokkuð viss um að þú skilur að "minnisblaðið" fræga var aldrei neitt sem skipti neinu máli lagalega séð, og í ofanálag er Ingibjörg Sólrún búin að skýra það út að það sem þar stóð var fellt niður sem einhver sérstakur samningsgrundvöllur þegar Brussel viðmiðin voru samþykkt.  Enn einar lygar Samfylkingarinnar hraktar.

Þú villt meina að Davíð Oddsson hafi undirritað með þáverandi fjármálaráðherra samstarfsbeiðni við AGS, og það sýndi og sannaði að hann hefði viljað fá hryðjuverkasamtökin inn í landið og ganga að Icesave ofbeldisskilyrðunum.  Á þessum tíma var Davíð embættismaður, sem hafði nákvæmlega ekki neitt um málið að segja.  hann hafði ekkert vald til að hafa opinbera skoðun á gjörningnum, og gerði það sem honum var fyrir lagt.  Nákvæmlega eins og öllum Seðlabankastjórum er skilt að gera, hvort sem þeim líkar betur eða ver.  Hann var aðeins að samþykkja fyrir hönd Seðlabankans að hann myndi vinna eftir öllum eðlilegum vinnureglum með AGS.  Það var ríkisstjórnarinnar að taka ákvörðunina um inn og aðkomu AGS en ekki Davíðs og Seðlabankans.  Er samt til efs að þú hafir ekki vitað þessa einföldustu stjórnsýslufræði og verið að reyna að sulla smjöri í annarlegum tilgangi.  Vona að annað er marktækara.  Miðað við þessa söguskýringu þína, er það þá ekki hauga lygi í Steingrími og Jóhönnu þegar þau segjast vera ósátt við að undirrita Icesave hroðann?  Varla fara þau að undirrita nokkuð sem þau eru ekki fullkomlega sátt við?  Svona er stjórnarflokkapólitíkin ómerkileg þessi misserin, og mér er til efs að húna hafi nokkurn tíman lagst jafn lágt og í Icesave slagnum.

 

 

[Bjarni Kristjánsson, 25.1.2010 kl. 10:47]

Sælir Vilhjálmur,

Miðað við að vöruskipta jöfnuður okkar verður nálægt 70 milljarðar (400M Evra), og þjónustujöfnuður eitthvað nálægt 40 milljarðar, þá má sjá hvað vonlaust er fyrir okkur að borga mikið af þessum erlendu lánum, nema með því að taka enn frekari lán eða selja einhverjar eignir. 

Það liggur nokkuð ljóst fyrir að það verður að nota AGS eða Norðurlandalánin til að greiða stóru 2011 ríkissjóðslánin.  Spurningin er þá hvað getum notað til að greiða síðan niður þau lán þegar þau koma á gjalddaga? 

Hættan er náttúrulega að í hvert skipti sem við þurfum að greiða þessi stóru erlendu lán, verður það aðeins gert með öðru láni, á meðan jákvæði vöru og þjónustujöfnuðurinn fer að mestu leiti einfaldlega í að greiða vextina.

P.S. Má eiginlega ekki segja að AGS/Norðurlanda lánin séu tvítalin í grafinu, ef það sem líklegt er að þau verða að miklum hluta notuð til að greiða stóru ríkissjóðslánin?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 25.1.2010 kl. 11:11]

Bjarni: Nei, þau eru ekki tvítalin, en viðbótartala sem skiptir máli er sjóðsstaða sem verið er að halda ofan við núllið (gjaldeyrisforði) með endurfjármögnun (nýjum lántökum).  Ég er einmitt að brjóta heilann um hvernig sé best að koma þessu á framfæri með grafískum hætti.  Staðan er ekki vonlaus, því það er hægt að koma þessu á sjálfbært spor þannig að skuldastaðan lækki smám saman, en til þess þarf endurfjármögnun nokkrum sinnum á tímabilinu.  Sem ekki fæst nema með erlendu samstarfi.

[Bjarni Kristjánsson, 25.1.2010 kl. 11:35]

Vilhjálmur:

Ég var búinn að sjá þennan lista hjá þér áður (AGS færslan) yfir "næstu gjalddagar erlendra lána ríkissjóðs", en hefur hvergi tekist að finna tilvísanir með raunverulegum upplýsingum um þessi lán. Ertu með einhvern "link" sem þú getur birt?

Inniheldur bankakerfis-súlan meðal annars að einhverju leiti stóra skuldabréfið frá NBI til LBI? Er vitað hvort það sé ríkistryggt?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 25.1.2010 kl. 11:51]

Bjarni: Til dæmis síða 18 í þessari umsögn Seðlabankans.  Á sömu síðu eru líka forsendur Icesave-útreikninga bankans.

Mér skilst að bréfið frá NBI til LBI sé ekki ríkistryggt en LBI er hlutafélag í eigu ríkisins.  Það er fremur ólíklegt að það verði látið fara í þrot, en maður veit aldrei.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 25.1.2010 kl. 11:53]

P.S. Milljarðs evra lánið sem er á gjalddaga 1. desember 2011 var tekið í nóvember 2006 til 5 ára, til að efla gjaldeyrisforðann, sbr. þessa fréttatilkynningu Seðlabankans.

[Guðmundur Ingolfsson (IP-tala skráð) 25.1.2010 kl. 13:57]

Eigum við ekki að gefa þwssu tækiflri að við getum unnið okkur út úr vandanum,  annars er lítið annað eftir en semja við eithhvert nágrannaríkjanna um sameiningu,  ekki rétt.

[Einar Björn Bjarnason, 25.1.2010 kl. 14:42]

Noregur - er þá skársti kosturinn. Eiga næga peninga.

Þetta tímabil, verði þá endurtekning á tímabilinu rétt fyrir 1262, þ.e. elítan klúðrar sjálfstæðinu á brott, síðan fylgi Gamli Sáttmáli 2.

----------------------------

Afur á móti legg ég til, að við tölum við Parísarklúbbinn. Getur vart verið verra en Icesave.

Þ.e. alternatív við að ganga í annað ríki. Verða ströng skilyrði, en t.d. ekki mörg ár síðan Nígería lauk að borga skuld sína við klúbbinn, þ.e. skuldabréf gefin út af honum sem koma í stað annarra og óhagstæðari skulda.

Gæti jafnvel verið, að endurskipulagning ein - þ.e. lenging lána um nokkra áratugi eins og sér, færi langt með að duga, eða lenging lána + 25% afsláttur.

Kv.

[Doddi D (IP-tala skráð) 25.1.2010 kl. 18:04]

Við eigum líka nóga peninga, ef við þjóðnýtum lífeyrissjóðina.

[Einar Björn Bjarnason, 25.1.2010 kl. 22:46]

Þá getum við alveg eins leitt gamla fólkið fyrir aftökusveit.

Þeir erlendu sjóðir, eru baktrygging þegar hrunið kemur á næsta ári, því þeir þíða að lífeyrisgreiðslur þarf ekki að borga með skattfé.

Kv.

[Bjarni Kristjánsson, 25.1.2010 kl. 23:27]

Takk Vilhjálmur,

Ég var með Seðlabanka-skýrsluna þegar, en hafði ekki tekið eftir töflunni í Fylgiskjali I. 

Finnst reyndur furðulegt að Lánasýsla Ríkisins virðist hvergi birta sundurliðun yfir erlend langtímalán á sinni síðu.  Allavega tókst mér ekki að finna neitt þar, þótt ég leitaði nokkuð vandlega.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 26.1.2010 kl. 00:19]

Bjarni, ég er að kokka nýjan Icesave-útreikning, sem ég hef þegar sent einum flinkum kunningja til yfirlestrar og samræmingar við hans útreikning.  Ef þú vilt skal ég senda þér þetta til skoðunar.  Ertu með tölvupóstfangið mitt eða til í að gefa mér upp þitt póstfang?

[Andri Haraldsson (IP-tala skráð) 26.1.2010 kl. 01:25]

Vilhjálmur-

Ef þú ert að líta frekar á þetta, þá vona ég að þú reynir að setja upp skjalið sem venjulega cash-flow analýsu á íslenska ríkið. Þeas. í staðinn fyrir að líta bara á skammtíma endurfjármögnun langtíma fjárfestinga, þá þarf að skoða eðlilegan greiðslutíma (sem er í einhverju samhengi við líftíma fjárfestinganna). Það er glórulaust að tala um að borga niður allar skuldir ríkisins á 10-15 árum, bæði vegna þess að það er óraunhæft að það myndi nokkurn tíma gerast að ríkið væri skuldlaust og ekki síður vegna þess að það býr til óeðlilega pressu á erfiðleikatímum til að hækka skatta til að greiða skuldir niður hraðar en er hagkvæmt.

Skynsamleg cash flow analýsa ætti að geta sýnt hversu hár kostnaður íslendinga er af því að leika sér með þann eld sem það er að jaðra við sovereign default (sem við erum að daðra við einungis útaf Icesave, það er fullur vilji að aðstoða landið til að það geti verið með nægt lánstraust og þar af leiðandi hagstæða fjármögnun).

Sú gífurleg verðmætasköpun sem verður til í landinu (t.d., virkjanir, fiskútflutningur, ferðamannatekjur, þekkingariðnaður), þarf að verja það með því að tryggja landinu hagstæða langtímafjármögnun fjárfestingarskulda. Það er einungis hægt ef ríkissjóður er traustverðugur, sem er svo sambland af ábyrgum stjórnvöldum, og að stilla útgjöld ríkisins við tekjur (ekkert verra í fjármögnun en að líta út fyrir að vera með strúktúr rekstrarhalla á ríkinu).

Og takk fyrir að halda þínu striki, en leggjast ekki í að rífast við bumbuslátt fólks sem virðist halda að allar framkvæmdir ríkisins eigi því sem næst að staðgreiða. Eða þeim sem halda að þjóðir geti vandræðalaust lagt inn umsóknir í Parísarklúbbinn á netinu, af því að þeim finnst óhentugt að borga skuldir sínar.

[Bjarni Kristjánsson, 26.1.2010 kl. 01:36]

Velkomið kíkja á þetta: bjarni (at) maximalsoftware dot com