Stýrðu bankarnir genginu fyrir ársfjórðungsuppgjör?

Í athugasemd við síðustu bloggfærslu mína kom fram staðhæfing sem ég hef séð áður, þ.e. að krónan hafi kerfisbundið veikst rétt fyrir uppgjör bankanna.  Þetta hafi verið vegna eigin viðskipta bankanna til að "falsa" gengið svo að afkoman liti betur út.

Skoðum þetta nánar.  Hér er graf yfir vísitölu krónunnar frá 1. apríl 2007 allt til hrunsins (gögn frá m5.is).  Lóðréttu línurnar eru við mót ársfjórðunga, þ.e. þegar bankarnir gefa út ársfjórðungsleg uppgjör.  Ef svona mynstur væri fyrir hendi, ættum við að sjá bláu línuna skjótast upp á við rétt fyrir og um mót ársfjórðunga.

Eins og sjá má á grafinu er ekkert slíkt mynstur fyrir hendi.  Krónan er reyndar ótrúlega stöðug fram að falli Bear Stearns þann 14. mars 2008, miðað við þær hræringar sem voru í alþjóðlegum fjármálaheimi allt frá haustinu 2007.  Í byrjun 3. arsfjórðungs 2008 er krónan í styrkingarfasa, sem er öfugt við kenninguna um að bankarnir hafi á þeim tíma ætlað að græða feitt á skiptasamningum móti krónunni.

Sem sagt, ég hef ekki enn séð neinar trúverðugar vísbendingar um óeðlilega þróun gengis krónunnar, sé hið mikla ójafnvægi í hagkerfinu og staða fjármálamarkaða höfð í huga.  En hvet lesendur sem luma á slíku til að rita athugasemd við þessa færslu.

Athugasemdir

[Jenný Stefanía Jensdóttir, 19.3.2009 kl. 05:40]

Takk fyrir þetta graf Villi, mynd segir meira en þúsund orð. 

Áður en hægt er að segja til um hvort lesa megi  "meinta" stýringu á gengi krónunnar út úr þessari mynd þá myndi ég vilja sjá stærra bil milli ársfjórðunga.

Sérstaklega síðustu 2 vikur hvers ársfjórðungs.  Þá hófst nefninlega alltaf þessi  rómur um handstýringu á genginu.

Hvort krónan hafi verið í einhverjum styrkingarfasa áður en vísitalan náði hæð Davíðs í sentimetrum, segir mér frekar að jafnvægið í 2.ársfjórðungi var greinilega mjög raskað eftir fall Stearns eða gjalddaga á jöklabréfum og þessi styrkingarfasi var töluvert minni en sá sem átti sér stað um miðjan 2.ársfjórðung.  Flott og fróðlegt væri að sjá hvað nákvæmlega olli hverri dýfu og risi.  Hvað olli þessari risa veikingu í lok 2.ársfjórðungs annars?

Eins og við vitum, þá þurfti ekki stóra díla hverju sinni til þess að Richter skalinn á krónunni trylltist.

Sorry Villi, ég bara get ekki horft á þessa krónu sem einhvert alþjóðafyrirbæri sem sveiflast vegna aðgerða eða aðgerðaleysis á stórum markaði og utanaðkomandi aðstæðna eingöngu.   Spekingarnir voru búnir að sjá hvernig einn einstakur díll að morgni skilaði sér í risi eða hnigi að kveldi.  Svona eins og þeir voru búnir að fatta hvernig þeir gátu stýrt hlutabréfagengi og amk tveir hjá Kaupthing hafa verið beinlínis ákærðir um.

[EE elle (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 09:58]

Gengisvísitalan fór að hækka skart nálægt lok mars (nálægt 160), aftur nálægt lok júní (nálægt 170), og loks í lok september (nálægt 190).  Skoðaðu það nánar, Vilhjálmur.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 19.3.2009 kl. 10:24]

Því miður, EE, þetta er einfaldlega rangt hjá þér.  Tölurnar sýna ekki það sem þú segir.  Nema í lok september en það er ekkert að marka þá tölu, Lehman Brothers féll 14. september og þá var ljóst að allt var að fara í steik í heiminum.  Það hefði verið eitthvað bogið við það ef krónan hefði styrkst eftir það!

Jenný, krónan er klárlega of lítill gjaldmiðill og allt of útsett fyrir spekúleringarstraumum, ekki geri ég ágreining um það.  En stýringu af því tagi sem hefur gengið sem nútíma þjóðsaga um bloggheima, er a.m.k. ekki hægt að sjá af tölunum.

Þeir sem vilja greina þetta sjálfir geta sótt tímaraðir af m5.is, þeir bjóða upp á Excel töflur með gildi gengisvísitölu á hverjum degi innan þess bils sem óskað er.

[EE elle (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 10:41]

Viljálmur, ég sagði að gengisvísitalan hafi verið nálægt 160, 170 + 190, og nálægt lokum mars, júní og september. 

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 19.3.2009 kl. 10:54]

EE, það eina sem skiptir máli í ársfjórðungsuppgjörum bankanna er staða gengisvísitölunnar við lok viðskipta í viðkomandi ársfjórðungi, þ.e. í lok síðasta dags fjórðungsins.  Staða eiginfjár og skiptasamninga er reiknuð miðað við það gengi og felld inn í niðurstöðu uppgjörsins.  Við erum því ekki að tala um almenna veikingu krónunnar innan ársfjórðungs, sem á sér sínar umdeilanlegu ástæður, en meint uppgjörsfölsun hlaut að snúast aðeins um lokagengi fjórðunga.

[EE elle (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 11:27]

Ok.  Skil þig.

[Asgeir Br Torfason (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 16:26]

Varðandi árásir á krónuna, þá held ég að erlendir vogunarsjóði hljóti að hafa séð sér hag í því að taka stöður fyrir upphaf Kárahnjúkavitleysunnar (sem er þá sennilega styrkjandinn sem þú leitaðir að í fyrri færslu) og líklegt er að sjóðirnir hafi reiknað með hruni krónunnar um ári eftir lok framkvæmdanna.

Þetta var ekkert flókin aðferð á frjálsum markaði og hefur áður virkað vel til að græða mikið eins og Georg Soros gerði með litla pundið á sínum tíma (merkilegt hvað eyþjóðir eru ávallt uppteknar af stolti myntar sinnar). Mæli annars sérstaklega með nýjustu bókinni hans.

Nú virðast vogunarsjóðirnir hafa verið að leika sér með litlu sænsku krónuna, síðan sú íslenska dó, og nú hefur sú sænska fallið mjög mikið þar til í þessari viku (yfir 20% gagnvart Evru síðan í fyrra).

Svíar eru nú að átta sig að það er falskur tónn í að þetta gjaldeyrisflökt komi útflutningsatvinnuvegunum vel (enda mikill hluti af efninu í Volvo-ana innflutt) og því mjög líklegt að Evran komist fljótt á dagskrá hér úti.

[Kristján Torfi (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 18:34]

Bíddu, er ekki hægt að sjá þetta samband?  

Bankarnir byrjuðu að taka stöðu á móti krónunni (eða verja eigið fé sitt) seint haustið 2007 - ansi góð tímasetning eftir á að hyggja. Vísitalan var um 160 stig þegar Bearn Stearns féll sem er töluvert hærra en ráða mátti af raungenginu. Ég fæ ekki betur séð en að hrunið hefjist um áramótin 07/08, en ekki við fall Bjarnarins. 

Þá sé ég ekki betur en að undir lok 1. og 2. ársfjórðungs þá hækki vísitalan ansi hratt. Á fyrri hluta 2. og 3. ársfjórðungs styrkist hins vegar krónan nokkuð eða stendur í stað. Kannski sést þetta betur ef þú teiknar upp %breytingar á genginu á sama tíma?  Veistu nákvæmlega hvaða mánaðadaga uppgjörin miða við?

Ég er þó ekki að segja að bankarnir hafi "stjórnað" genginu á þessum tíma. Sveiflurnar á grafinu endurspegla ástandið á alþjóðamörkuðum, en áhrif þeirra voru mjög mikil. Ég veit til að mynda að þeir neituðu oft á tíðum að taka við kvótum vorið og sumarið 2008. Þeir áttu að heita viðskiptavakar þannig með þessu voru þeir kannski að hafa óeðlileg áhrif á gengið.    

Annars er ég sammála Ásgeiri, auðvita hefur gríðarlegt magn af heitu fjármagni farið um hagkerfið síðastliðin ár, fyrst með krónunni (2003-2006) og svo á móti henni (07-08). Það eru ekki litlir peningar sem hafa streymt héðan í vasa spákaupmanna -  sem hlógu náttúrulega alla leiðina í bankann.

[Jenný Stefanía Jensdóttir, 19.3.2009 kl. 19:36]

Sæll aftur Villi, tók áskorun og skoðaði þennan frábæra vef m5.is

Skoðaði sérstaklega breytingu síðustu 2 vikur fyrir lok hvers ársfjórðungs sbr við breytingu innan ársfjórðungs.

Á fyrsta ársjórðungi 2008 1.janúar til 14.mars 65 daga hækkaði vísitalan um 12% síðan á 14 dögum til viðbótar um 10,4% heildarbreyting 28% 

Man enn eftir uppgjöri frá Landsbanka Íslands eftir fyrsta ársjórðung þar bankastjórarnir lýstu ánægju yfir 17,4 milljarða 90 daga hagnaði.  Þessi hagnaður var náttúrulega að stærstum/öllum hluta gengishagnaður eða hvað.

Á öðrum ársfjórðungi  hækkaði vísitalan um 3.3%  þar af hækkaði hún 2% síðustu 14 dagana. Hmmm vísbending um stýringu, veit ekki!

Síðan fór náttúrulega allt til fjandans í 3ja ársfjórðungi þó vísitalan  hafi breyst aðeins um 4,7% fyrstu  65 dagana  þá hækkaði hún um 11% síðustu 14 dagana.

Niðurstaða mín er því sú að ekki verður séð með óyggjandi hætti að stunduð hafi verið stýring á gengi, en það verður heldur ekki sannað að það hafi ekki verið gert.

[Árni (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 19:40]

Sæll, takk fyrir að taka mig svona alvarlega :-) en þetta er alveg augljóst.  

Íslensku bankarnir voru gerðir upp í íkr.  Ef þeir áttu eignir í öðrum verðmætum varð að breyta þeim yfir í íkr fyrir uppgjör.  Það áttu þeir "gjaldeyrisvarasjóður" heitir það.  Það er svosem hægt að lesa út úr uppgjörum þeirra. 

Þannig að ef þú dregur þykka línu á neðangreindum dagsetningum og reiknar breytingarnar þá eru þær svona á árinu 2008:

31/12/2007 er GVT 119,9
31/03/2008 er GVT 155,5 => hækkun er 29,46% frá áramótum. 
30/06/2008 er GVT 160,5 => hækkun er 33,79% frá áramótum.
30/09/2008 er GVT 190,5 => hækkun er 58,88% frá áramótum.

Það má vel vera að ytri áhrif hafi hjálpað til við að fella krónuna, hvort sem það eru þessir vogunarsjóðir eða einhverjir aðrir en þeir sem kyntu undir þetta voru bankarnir til þess að laga og fegra afkomu sína.  

Líka ber þess að geta að til þess að standa við gjaldeyrisveðmálið milli Kaupþings og eigenda þess, til að fegra svo bókhald Kjalar og Existu þurfti klárlega að kaupa gjaldeyri eins og hægt var.  Því ekki fundust aðilar til að veðja með krónunni nema að litlum hluta. 

Annað sem kann að skýra þetta er líka endurfjármögnunarþörf og þá veltir maður því fyrir sér, af hverju enginn vildi lána bönkunum?  Maður veltir fyrir sér af hverju menn tala um að lánalínur hafi þornað upp. Vissu erlendu aðilarnir meira en við?  Af hverju er þess getið sérstaklega í hálfs árs uppgjörum Kaupþings og Landsbankans að það gangi svona vel að safna innlánum sem ekki skila sér til okkar þá?    Af hverju þá ef erlendir peningar gubbast inn til okkar við ekki að sjá þá styrkingu á krónunni? 

[Björn Guðmundur Snær (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 20:09]

Takk fyrir þetta VÞ. Graf sem maður hefði kannski átt að sjá í fjölmiðlum miklu fyrr og er að nokkru leiti röksemd gegn viðteknum kenningum. Ef ég væri Egill (þótt ég sé ekki svo töluverðu munar) myndi ég samt benda á:

Frá og með mars 2008 virðist gengið alltaf fara stöðugt hækkandi í t-4 vikur til t-1 vika fyrir árfjórðungsuppgjör (eða þarumbil). Í byrjun 3F2008 (eða rétt í lok 2F2008) var, ef ég man rétt gríðarlega mikil gagnrýni á bankana vegna gengisbreytinga sem e.t.v. hefur haft áhrif á stefnu þeirra síðustu vikuna fyrir mánaðarmót). Getur verið að staða bankana í erlendum og innlendum gjaldmiðlum hafi verið þannig að það hafi ekki borgað sig (eða verið þeim nauðsyn í varnarleik) fyrir þá fyrr en 1F2008 að hafa áhrif á gengi gjaldmiðilsins?  Og bendir grafið þá ekki til þess, m.t.t. ofansagðs, að þeir hafi haft árangur sem erfiði?

Væri kannski fróðlegt að sjá hvernig Hjálmar vinnur úr þessu.

Myndi svo gjarnan vilja sjá eitthvað frá þér oftar.

[EE elle (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 20:17]

Já, grunsamlegt, svo ekki verði fastar að orði kveðið. 

[Jenný Stefanía Jensdóttir, 19.3.2009 kl. 20:51]

Grrrr púkinn að trufla mig:  alls staðar þar sem stendur 65 dagar hér að ofan á að vera 75 dagar.

[Asgeir Br Torfason (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 20:51]

Ef ársreikningar íslensku bankanna eru lesnir þá rekst maður á skemmtilega hugtakasmíði eins og til dæmis "intelligent risk" en ég veit ekki hvort það telst trúverðug vísbending um neitt óeðlilegt - bara snjalla hugmyndaauðgi.

Það er ljóst að aðilar á markaði nýta sér allar leiðir sem mögulegar eru til aukins gróða, til dæmis gat Barclays bankinn aukið hagnað sinn á síðasta ársfjórðungi vegna lækkaðs lánshæfismats því að verðmæti lánasafnsins breyttist samkvæmt marked-to-market reiknisskilareglunum, eins og Willem Buiter benti á í FT bloggi sínu.

Hér í Svíþjóð held ég reyndar að bönkunum sé bannað að sjá um almenn gjaldeyrisviðskipti.

[JR (IP-tala skráð) 19.3.2009 kl. 23:11]

Eftir að hafa skoðað það sem þú skrifar hér á vefsíðu þinni stendur eftir spurningin, hvað ert þú að reyna segja okkur ?                                                                       Línurit sem á að segja okkur að bankanir voru ekki að gera neitt á ákveðnum tímapunkti.  Hverjir eru það á fjármálamarkaði sem geta með gjörðum sínum haft svona mikil áhrif ?   Það þýðir ekkert lengur að segja , þetta gerðist bara !      Þar sem þú ert að setja þetta svona fram hlýtur þú að vera með þínar skýringar ?   ,,Þjóðsögur"  á vefsíðum ?

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 19.3.2009 kl. 23:43]

Kristján Torfi: atburðarásin í alþjóða fjármálaheiminum var komin vel af stað haustið 2007.  Þá hafði ríkið gripið inn í Freddie Mac og Fannie Mae húsnæðislánasjóðina í Bandaríkjunum og Countrywide Financial var orðið gjaldþrota.  Áhættufælni var farin að gera vart við sig og það byrjaði að setja mark sitt á krónuna.

Jenný, ég endurtek að það eina sem skiptir máli varðandi uppgjör bankanna hvað efnahagsliði varðar í þessu samhengi er staða gengisins á lokadegi ársfjórðungsins.  Af grafinu er ekki hægt að sjá sérstaka leitni rétt fyrir lokadaginn, sem helst á þeim degi.  Augljóslega var krónan í veikingarfasa á þessum tíma, en þar eru markaðsöflin einfaldlega að verki - ef við höfum fljótandi gengi á annað borð þá verðum við að sætta okkur við að gjaldmiðillinn veikist stundum og styrkist stundum án þess að það þurfi að vera samsæri á bak við.

Fjárfestar og bankar hafa greinilega verið þeirrar skoðunar frá hausti 2007 að krónan væri ofmetin, og höfðu reyndar rétt fyrir sér.  Það er allt annað mál en hvort bankarnir voru að fikta í markaðnum rétt fyrir uppgjör til að falsa tölur.

JR, ég skil þig ekki alveg.  Ég er að reyna að svara spurningunni sem er í fyrirsögn færslunnar, með sem skýrustum og myndrænustum hætti.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 20.3.2009 kl. 00:14]

Afsakið, ég var með rangt ár í atburðarásinni hér í svarinu til Kristjáns.  En haustið 2007 tilkynnti Merrill Lynch að þeir hefðu tapað 8,4 milljörðum dala vegna undirmálslána, og Seðlabanki Bandaríkjanna byrjar aðgerðir til að vinna á móti undirmálslánavandanum.  Fannie Mae og Freddie Mac voru teknir yfir 7. september 2008, sem er ein af skýringunum á hraðri veikingu krónunnar undir lok 3. ársfjórðungs síðasta árs, ásamt falli Lehman Brothers þann 15. sept.

Tímasetningu þessara atburða má sjá nánar á Wikipediu.

[Jóhann (IP-tala skráð) 20.3.2009 kl. 00:38]

Bíddu bara Vilhjálmur.

Í næstu viku færðu nýjar tölur. 

En í guðanna bænum, fylgstu grannt með tölunum...

[Kristján Torfi (IP-tala skráð) 20.3.2009 kl. 09:52]

Ég er sammála þér um að stærsti áhrifavaldur krónunnar hefur verið ytra umhverfið. Ekki eingöngu í hrunadansinum heldur líka góðærinu. Þjóðin er búin að vera eins og vindhani í stormi alþjóðlegra fjármagnsflutninga í hálfan annan áratug.

Ég er hins vegar ekki tilbúinn til að fullyrða að gjaldeyrisviðskipti með krónuna hafi verið eðlileg frá haustinu 2007 fram að hruni.  Og ég efast um að einhvers konar syndaraflausn sé fólgin í þessu grafi.

Ég er ekki heldur viss um hvað ég á að halda um skortstöðu bankanna. Aðgerðin er vissulega skiljanleg og skynsöm en engu að síður orkar hún tvímælis. Þarna eru bankarnir að veðja á móti viðskiptavinum sínum. Stöðutakan var líka svo stór að líklega hafa stjórnendurnir búist við miklu hruni á sama tíma og þeir sögðu við lántakendur að verðbólgan yrði á markmiði og allt í þessu fína. Þá ýtir stöðutakan í sjálfum sér undir tortryggni og það getur ekki verið gott í kerfi sem á að byggja á trausti.

Krónan hefur verið á valdi margra afla en eitt er víst: Það er ekki hægt að skrifa sveiflurnar á athafnir hagsýnna fjárfesta á skilvirkum markaði. Hér voru ekki "markaðsöflin einfaldlega að verki" heldur er tómt rugl búið að vera í gangi.  

Takk fyrir fræðandi og skemmtilega pistla.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 20.3.2009 kl. 11:12]

Kristján, ég held að þetta krónudæmi sé sjálfdautt, það sjá það allir nema sérvitringar.  Við verðum að komast í alvöru gjaldmiðil.  Með því fáum við stöðugleika, lága vexti og getum hætt verðtryggingu lána.

[EE elle (IP-tala skráð) 20.3.2009 kl. 11:57]

Vil styðja góð rök Kristjáns Torfa.  Gengið féll líka grunsamlega í mars, júní, september og octóber, 07.

[EE elle (IP-tala skráð) 20.3.2009 kl. 12:38]

Nei, ég meinti 08.

[Kristján Torfi (IP-tala skráð) 20.3.2009 kl. 12:56]

"Alvöru gjaldmiðil", Hvaða gjaldmiðill er það?

Kíktu á sveiflur í skráningu helstu gjaldmiðla heimsins síðustu tíu ár og sérstaklega síðan kreppan hófst. Stöðugleiki er ekki það fyrsta sem kemur upp í hugan þegar það er gert. Sami vandinn herjar öll gjaldmiðlasvæði; bankar eru hættir að lána. Ýmislegt bendir líka til þess að gjaldmiðlastríðið sé nú þegar hafð; Svisslendingar hafa handstýrt gengi frankans niður, Japanir eru á sömu buxunum og bandaríska seðlabankinn ætlar að kaupa bandarísk skuldabréf fyrir 300 milljarða dollara. Þetta er allt á eina bókina lært.

Þá mundi ég ekki afskrifa "sérvirtringana" eins og sakir standa. Hrunið er sköpunaverk "mainstream" hugsunar og kominn tími til að hlusta á contarian-raddirnar sem sáu hrunið fyrir 

Eins og aðrir þá værum við í bölvuðu veseni hvort sem hér hefði verið evra, dollari eða einhver annar gjaldmiðill. Í þessu klikkaða umhverfi er krónan hins vegar reglulega ganglegt tæki og þá sér í lagi til skamms tíma. Það er ekkert mál að afskrifað íslensk lán (held að ríkið ætti ekki að taka erlendar skuldir einkageirans yfir á sinn efnahagsreikning), hægðarleikur að fjármagna fjárlagahallan með peningaprentun og styrkja innlenda framleiðslu með gengisfellingu.

Til lengri tíma þá veit enginn neitt. Þeir sem þykjast vita hvaða verðbólan verður undir lok árs 2010 eru algjörlega ótrúverðugir í ljósi þess sem á undan er gengið.  Frammi fyrir slíkri óvissu ættum við ekki að reiða okkur á ráðleggingar sérfræðinga heldur treysta á markaðinn og koma á fót frjálsu fjölmynta samfélagi. 

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 23.3.2009 kl. 11:25]

Kristján, við værum í veseni en ekki nærri því eins slæmu.  Bankarnir væru að öllum líkindum hrundir (þó ekki 100% víst) en það væri ekki gjaldmiðlakreppa í landinu, með verðbólguskoti og tvöföldun erlendra lána til húsnæðis- og bílakaupa.

Nálægt 70% af utanríkisviðskiptum Íslendinga eru við evruþjóðir og þjóðir með gjaldmiðla tengda evru.  Það er því morgunljóst að evran er sá gjaldmiðill sem hentar okkur best hvað varðar stöðugt verðlag á útflutningi og innflutningi.